Τα ξημερώματα της Τετάρτης 14 Ιουνίου 2023, ένα αλιευτικό σκάφος με μετανάστες ανατράπηκε και βυθίστηκε σε διεθνή ύδατα στη θαλάσσια περιοχή 47 ν.μ. νοτιοδυτικά Πύλου. Σύμφωνα με την από 26 Ιουνίου 2023 ενημέρωση του Λιμενικού, έχουν διασωθεί 104 αλλοδαποί και έχουν ανασυρθεί 82 σοροί. Στο άρθρο αυτό εξετάζουμε το θεσμικό πλαίσιο το οποίο ίσχυε στην Ελλάδα την περίοδο 2019-2022 σε ό,τι αφορά συγκεκριμένα στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης μεταναστών και προσφύγων. Ειδικότερα, εξετάζουμε την περίπτωση του Ενιαίου Φορέα Επιτήρησης Συνόρων (ΕΝΦΕΣ) στον οποίο είχε ανατεθεί η αρμοδιότητα διεξαγωγής αυτών των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης καθώς και τον Εθνικό Συντονιστή για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού και προσφυγικού ζητήματος. Ο ΕΝΦΕΣ υπάγονταν στον Εθνικό Συντονιστή και ο Εθνικός Συντονιστής υπάγονταν απευθείας στον Πρωθυπουργό. Το σχήμα αυτό οικοδομήθηκε εκτός των άλλων για να μειώσει την παράνομη μετανάστευση. Αρχικά, εκφράζουμε την αμφιβολία μας ότι μπορούσαν στο ίδιο σχήμα να συνυπάρξουν ταυτόχρονα τόσο ο στόχος της μείωσης μεταναστευτικών ροών όσο και η διεξαγωγή επιχειρήσεων έρευνας & διάσωσης μεταναστών & προσφύγων. Επιπλέον, προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε την αναγκαιότητα της απονομής της αρμοδιότητας της "διεξαγωγής" έρευνας και διάσωσης προσφύγων και μεταναστών στον ΕΝΦΕΣ, το εάν γίνεται ακριβής καθορισμός αρμοδιοτήτων του, το αν τέθηκαν κανόνες λογοδοσίας του νέου σχήματος και, τέλος, σε τί συνίσταται η εποπτεία του Πρωθυπουργού. Παράλληλα, εξετάζουμε τους χειρισμούς οι οποίοι έγιναν στο Ναυάγιο της Πύλου. Η ρητορική η οποία αναπτύχθηκε από την ΝΔ περί διεθνών υδάτων είναι μια ρητορική η οποία μπορεί να αποδειχθεί βλαπτική για τα εθνικά συμφέροντα. Η έρευνα & διάσωση συνιστά υποχρέωση της Ελλάδας αλλά και άσκηση διεθνούς δικαιοδοσίας. Κάθε παραίτηση της χώρας από την διεθνή δικαιοδοσία της είναι προβληματική και ενδεχομένως ενισχύει την ρητορική της Τουρκίας. Μέσα από ένα πλέγμα ρυθμίσεων και διεθνών συμβάσεων προκύπτει ότι η έρευνα και διάσωση είναι υποχρεωτική και δεν εξαρτάται από την βούληση των ανθρώπων των οποίων η ζωή κινδυνεύει. Ιδιαίτερη βαρύτητα έπρεπε να δοθεί στο ότι το αλιευτικό σκάφος στην Πύλο δεν ήταν αξιόπλοο εξ ορισμού διότι δεν ήταν προορισμένο για την μεταφορά επιβατών. Πόσο μάλλον όταν είναι υπερφορτωμένο. Η απεμπόληση της διεθνούς δικαιοδοσίας της Ελλάδας από τους υποψηφίους της ΝΔ είναι μια ιδιαερα επικίνδυνη ρητορική. Είναι παρελκυστικό το να περιστρέφεται η ρητορική γύρω από τα στελέχη του Λιμενικού τα οποία δρουν στο πεδίο. Το ερώτημα είναι αν η κυβέρνηση της ΝΔ είχε προωθήσει την περίοδο 2019-2023 ένα επιχειρησιακό δόγμα σύμφωνα με το οποίο προηγείται η αποτροπή της μετανάστευσης κι όχι η διάσωση ανθρώπων.
Τον Δεκέμβριο του 2019, η κυβέρνηση Μητσοτάκη παρουσίασε ένα σχήμα το οποίο θα αναλάμβανε την αποτροπή των μεταναστευτικών & προσφυγικών ροών προς την Ελλάδα.
Ήταν το σχήμα του Ενιαίου Φορέα Επιτήρησης Συνόρων (ΕΝΦΕΣ) και του Εθνικού Συντονιστή για την αντιμετώπιση και διαχείριση του μεταναστευτικού - προσφυγικού ζητήματος για τον "προγραμματισμό και την υλοποίηση των κυβερνητικών δράσεων της μεταναστευτικής πολιτικής".
Ειδικότερα, το σχήμα αυτό δημιουργήθηκε με τον Ν. 4650/2019. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη συνέστησε τον Ενιαίο Φορέα Επιτήρησης Συνόρων (ΕΝΦΕΣ) ο οποίος, εκτός των λοιπών αρμοδιοτήτων, είχε και την αρμοδιότητα "διεξαγωγής" επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης "σε ό,τι αφορά και μόνο την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προσφυγικών ροών". Ο συντονισμός παρέμεινε στο Λιμενικό διά του Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (Ε.Κ.Σ.Ε.Δ.). Η πρώτη παρατήρηση για το σχήμα αυτό είναι ο διαχωρισμός της "διεξαγωγής" και του "συντονισμού" των επιχειρήσεων διάσωσης. Η πρώτη αρμοδιότητα ήταν του ΕΝΦΕΣ και η δεύτερη του Λιμενικού. Παρακάτω προσπαθούμε να εντοπίσουμε (ανεπιτυχώς) τί ακριβώς σημαίνει η αρμοδιότητα της "διεξαγωγής" επιχειρήσεων διάσωσης. Πάντως, πρόκειται για έναν διαχωρισμό αρμοδιοτήτων ο οποίος δεν απασχόλησε κανέναν στην συζήτηση ενώπιον της Βουλής. Η αντιπολίτευση δεν ζήτησε διευκρινήσεις και εξηγήσεις.
Με τον ίδιο νόμο, συνέστησε και τον Εθνικό Συντονιστή για την αντιμετώπιση και διαχείριση του μεταναστευτικού προσφυγικού ζητήματος.
Ο ίδιος νόμος προέβλεπε ότι ο ΕΝΦΕΣ υπάγεται στον Εθνικό Συντονιστή αλλά και ότι ο Εθνικός Συντονιστής υπάγεται απευθείας στον Πρωθυπουργό και επιλέγεται από αυτόν.
Τα δύο αυτά όργανα συγκροτήθηκαν με το σκεπτικό ότι ήταν αναγκαίος ο κεντρικός σχεδιασμός και η σύσταση κεντρικού - επιτελικού οργάνου με πλήρη αρμοδιότητα της διαχείρισης του μεταναστευτικού - προσφυγικού ζητήματος.
Πριν αναλύσουμε περαιτέρω τα όποια ζητήματα, θα πρέπει να επισημανθεί εξαρχής ότι το πλέον προβληματικό ζήτημα το οποίο φαίνεται να προκύπτει είναι ότι το σχήμα το οποίο οικοδομήθηκε από την κυβέρνηση Μητσοτάκη (ΕΝΦΕΣ, Εθνικός Συντονιστής) είχε στον πυρήνα του τον στόχο της μείωσης των μεταναστευτικών ροών (τροπολογία 127/4 13.12.2019 σελ. 2) ενώ ταυτόχρονα είχε και την αρμοδιότητα της διεξαγωγής (όχι του συντονισμού) επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης μεταναστών & προσφύγων.
Η συνύπαρξη αυτών των αρμοδιοτήτων στον ίδιο φορέα φαίνεται να είναι αντιφατική. Ποια είναι η προτεραιότητα ενός τέτοιου φορέα? Να αποτρέψει την είσοδό μεταναστών / προσφύγων στην Ελλάδα άρα να μειώσει τις μεταναστευτικές / προσφυγικές ροές ή να κάνει επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης και, κατ' επέκταση, να υποδεχτεί νέους μετανάστες / πρόσφυγες σε ελληνικό έδαφος?
Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι πριν την ανάθεση της αρμοδιότητας της διεξαγωγής επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης μεταναστών και προσφύγων στον ΕΝΦΕΣ, αυτή ήταν αρμοδιότητα του Λιμενικού το οποίο επίσης συμμετέχει στην αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης. Άρα, ότι δεν υπήρχε διαφορά μεταξύ ΕΝΦΕΣ και Λιμενικού. Κι όμως, υπάρχει όμως μια σημαντική διαφορά. Ο ΕΝΦΕΣ ήταν προσανατολισμένος στην μείωση των μεταναστευτικών ροών. Αυτός ήταν ο σκοπός του, για αυτόν τον λόγο δημιουργήθηκε και αυτή ήταν η βασική του αποστολή. Αυτός ο στόχος ήταν στο επίκεντρο του επιχειρησιακού σχεδιασμού του. Τούτος ο προσανατολισμός γίνεται ακόμα πιο εμφανής στην τροπολογία 1385/14-19.7.2022 για την κατάργηση του ΕΝΦΕΣ στην οποία επαναλαμβάνεται 4 φορές η "αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης". Αντιθέτως, το Λιμενικό είναι ένα σώμα με πολλαπλούς ρόλους. Η μείωση των μεταναστευτικών ροών δεν είναι η κεντρική αποστολή του Λιμενικού σώματος. Ο επιχειρησιακός σχεδιασμός του Λιμενικού δεν είναι μονοθεματικός και προσανατολισμένος αποκλειστικά γύρω από την αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης. Το Λιμενικό είναι ένα σώμα με μεγάλη εμπειρία στον συντονισμό και την διεξαγωγή επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης. Είναι ένα σώμα το οποίο εδώ και δεκαετίες έχει στις προτεραιότητες του την διάσωση ανθρώπων στην θάλασσα. Και το έχει πράξει με επιτυχία.
Την θέση του Εθνικού Συντονιστή ανέλαβε στις 17.12.2019 ο Υφ. Άμυνας Αλκιβιάδης Στεφανής. Το ίδιο διάστημα, Αρχηγός του Λιμενικού ήταν ο Θεόδωρος Κλιάρης (pdf).
Αμφότεροι κατείχαν κρίσιμες υπουργικές θέσεις και στην Υπηρεσιακή Κυβέρνηση Ιωάννη Σαρμά, στην θητεία της οποίας έγινε το Ναυάγιο της Πύλου. Ο Αλκιβιάδης Στεφανής ως Υπουργός Άμυνας και ο Κλιάρης ως Υπουργός Ναυτιλίας (ΦΕΚ Α 121/26.06.2023). Υπενθυμίζεται ότι στο Υπουργείο Ναυτιλίας υπάγεται το Λιμενικό και το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας & Διάσωσης (Ε.Κ.Σ.Ε.Δ.) (pdf), σύμφωνα με το άρθρο 5 του Ν. 1844/1989 (ΦΕΚ Α 100/25.04.1989). Στις 13 Νοεμβρίου 2020 δημοσιεύθηκε ο νέος κανονισμός λειτουργίας του ΕΚΣΕΔ.
Παρατηρούμε ότι δύο πρόσωπα τα οποία, κατά το χρονικό διάστημα 2019-2022, υπηρέτησαν σε θέσεις - κλειδιά σε ό,τι αφορά στην διαχείριση του μεταναστευτικού - προσφυγικού γενικά αλλά και των επιχειρήσεων διάσωσης προσφύγων - μεταναστών ειδικά, συνέπεσαν σε κρίσιμα Υπουργεία στην Υπηρεσιακή Κυβέρνηση Σαρμά, στην θητεία της οποίας έγινε το Ναυάγιο της Πύλου. Εύλογα ανακύπτει το ερώτημα αν οι Στεφανής και Κλιάρης ήταν οι συνεχιστές της Κυβέρνησης Μητσοτάκη, και του επιχειρησιακού της δόγματος, στην Υπηρεσιακή Κυβέρνηση Σαρμά.
Το σχήμα ΕΝΦΕΣ - Εθνικός Συντονιστής είναι ακόμα μία περίπτωση κατά την οποία υπάγονται φορείς απευθείας στον Πρωθυπουργό. Όπως έγινε αντίστοιχα με την ΕΥΠ, την ΕΡΤ, το Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Όπως φάνηκε και από την υπόθεση των υποκλοπών, η πρακτική της υπαγωγής φορέων απευθείας στον Πρωθυπουργό δεν φαίνεται να συνυπάρχει με κάποια λογοδοσία εκ μέρους του. Αντιθέτως, στην πρώτη ευκαιρία απεκδύεται οποιασδήποτε ευθύνης. Αυτή η αντίληψη συμβαδίζει περισσότερο με την "συμβολική ανάληψη καθηκόντων" κατά την οποία εκείνος που αναλαμβάνει την ανώτατη εποπτεία απλώς προσδίδει ακτινοβολία και δεν έχει κάποιον ενεργό ρόλο. Και για τον λόγο αυτό έχει αρκετά περιορισμένη ευθύνη. Δεν φαίνεται όμως να συντρέχει κάτι τέτοιο στην περίπτωση την οποία εξετάζουμε στο άρθρο αυτό. Αντιθέτως, η υπαγωγή στον Πρωθυπουργό του Εθνικού Συντονιστή, και κατ' επέκταση του ΕΝΦΕΣ & της διεξαγωγής επιχειρήσεων έρευνας & διάσωσης μεταναστών και προσφύγων, προκύπτει ότι έγινε "για να υπάρξει αποτέλεσμα" διότι "το μήνυμα της χώρας και των πολιτών που έχει φτάσει στα αυτιά του Πρωθυπουργού, ο οποίος έχει τη μέριμνα και θα δώσει λύση". Η δήλωση αυτή, η οποία διατυπώθηκε στην ολομέλεια της Βουλής, καταμαρτυρά την ενεργό εμπλοκή του Πρωθυπουργού στο έργο των φορέων που εξετάζουμε στο άρθρο αυτό, κι όχι την ανάληψη εκ μέρους του ενός συμβολικού ρόλου.
Σε ό,τι αφορά στην λογοδοσία του Εθνικού Συντονιστή και του ΕΝΦΕΣ για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, δεν έγινε καμία ειδικότερη ρύθμιση όπως για παράδειγμα η καθιέρωση ετήσιας έκθεσης πεπραγμένων ή/και ενδιάμεσων εκθέσεων και η δημοσίευση στατιστικών στοιχείων. Αντιθέτως, διατάξεις οι οποίες περιέχουν γενικά και αόριστα την υπαγωγή φορέων, οργάνων & υπηρεσιών απευθείας στον Πρωθυπουργό, φαίνεται ότι ευνοούν την μετακύλιση ευθυνών από τον Πρωθυπουργό προς άλλους.
Η υπαγωγή του Εθνικού Συντονιστή απευθείας στον Πρωθυπουργό θα σήμαινε, σε μία κανονική χώρα, ότι ο Πρωθυπουργός είναι στην κορυφή του ιεραρχικού ελέγχου του σχήματος που δημιουργήθηκε. Ο Εθνικός Συντονιστής οφείλει σε λογοδοσία ενώπιον του Πρωθυπουργού αλλά και ο Πρωθυπουργός οφείλει να ελέγχει τον Εθνικό Συντονιστή. Ταυτόχρονα, σε μια κανονική χώρα, θα σήμαινε και λογοδοσία του Πρωθυπουργού, τουλάχιστον ενώπιον της Βουλής, για τα πεπραγμένα του Εθνικού Συντονιστή και του ΕΝΦΕΣ. Ο Εθνικός Συντονιστής, επειδή ήταν Υφυπουργός, υπάγονταν και στον κοινοβουλευτικό έλεγχο της Βουλής (βλ. ενδεικτικά).
Προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε - το περιεχόμενο και
- την αναγκαιότητα
της ρύθμισης με την οποία ανατέθηκε στον ΕΝΦΕΣ η αρμοδιότητα της "διεξαγωγής επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση για τη Ναυτική Έρευνα και Διάσωση, σε ό,τι αφορά και μόνο την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προσφυγικών ροών".
Η αρμοδιότητα του συντονισμού κάθε επιχείρησης έρευνας και διάσωσης ήταν του Λιμενικού και ειδικότερα του Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (άρθρο 5 του Ν. 1844/1989). Ο ΕΝΦΕΣ ανέλαβε την αρμοδιότητα της "διεξαγωγής" των επιχειρήσεων αυτών.
Δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε στην τροπολογία την αναγκαιότητα της υπαγωγής της "διεξαγωγής" των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης μεταναστών & προσφύγων στον ΕΝΦΕΣ πέρα από κάποιες γενικότητες περί "σωστής" (sic!) & κεντρικής αντιμετώπισης του ζητήματος και εφαρμογής της μεταναστευτικής πολιτικής. Αυτή όμως η συγκεντρωτική αντίληψη σε ό,τι αφορά στην διαχείριση του μεταναστευτικού - προσφυγικού αποδεικνύει ότι ο ρόλος των εμπλεκόμενων φορέων, μεταξύ αυτών και του Πρωθυπουργού, δεν ήταν συμβολικός. Εξάλλου, γίνεται ξεκάθαρη αναφορά σε εφαρμογή κυβερνητικής πολιτικής σε μεταναστευτικό και προσφυγικό. Η οποία κυβερνητική πολιτική ήταν σαφώς προσανατολισμένη στην μείωση των ροών. Όμως, μείωση ροών με κάθε κόστος? Οι ρυθμίσεις έγιναν για να υπάρξει αποτέλεσμα. Η επίτευξη αποτελέσματος συνεπάγεται εκ των ων ουκ άνευ ενεργό ρόλο & ανάμειξη στην λειτουργία των αρμοδίων οργάνων.
Σε ό,τι αφορά στο ίδιο το περιεχόμενο της αρμοδιότητας αυτής, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο θολά. Δεν είναι καθόλου κατανοητό τί σημαίνει σε επίπεδο αρμοδιοτήτων η έννοια της "διεξαγωγής" των επιχειρήσεων αυτών. Από καμία αναφορά στην τροπολογία ή στην συζήτηση ενώπιον της Βουλής δεν προκύπτει κάτι ειδικότερο επ' αυτού.
Σημαίνει αποφασιστική αρμοδιότητα για την εκκίνηση επιχείρησης έρευνας και διάσωσης? Με απλά λόγια, ο ΕΝΦΕΣ είχε την αρμοδιότητα να αποφασίζει για τον αν θα ξεκινήσει ή όχι μια επιχείρηση SAR?
Επιπλέον, δεν προκύπτει και δεν αναφέρεται σε τί θα διέφεραν οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης μεταναστών & προσφύγων του ΕΝΦΕΣ από τις "κοινές" επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης του Λιμενικού. Αφορούσε στην διάθεση ειδικότερων μέσων διάσωσης? Αφορούσε στην διαμόρφωση ειδικότερου επιχειρησιακού δόγματος ως προς τις διασώσεις μεταναστών και προσφύγων, το οποίο θα ήταν εναρμονισμένο με τους κυβερνητικούς στόχους για μείωση των ροών? Αφορούσε στην καθιέρωση ειδικότερων κριτηρίων αξιολόγησης σχετικά με το πότε θα κινητοποιείται ο μηχανισμός έρευνας και διάσωσης?
Δεν προέκυψαν συμπεράσματα ούτε από την επισκόπηση των πρακτικών της συζήτησης στην Ολομέλεια της Βουλής. Μόνο από τον ΣΥΡΙΖΑ αναφέρθηκε ότι η αρμοδιότητα έρευνας και διάσωσης ήταν του Λιμενικού. Δεν δόθηκαν ειδικότερες διευκρινήσεις αλλά ούτε και ζητήθηκαν τέτοιες από την αντιπολίτευση.
Πάντως, σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας του ΕΚΣΕΔ, οι επιχειρήσεις έρευνας & διάσωσης γίνονται σύμφωνα με τα εθνικά και τα διεθνή εγχειρίδια. Δεν γνωρίζουμε εάν από την θέσπιση του Εθνικού Συντονιστή & του ΕΝΦΕΣ και έπειτα, έγιναν τροποποιήσεις των εθνικών εγχειριδίων υπό την ενεργό εμπλοκή και κατευθύνσεις των παραπάνω φορέων.
Οι ρυθμίσεις αυτές του Ν. 4650/2019 ήρθαν ενώπιον της Ολομέλειας της Βουλής με εκπρόθεσμη τροπολογία σε νομοσχέδιο που αφορούσε τον εκσυγχρονισμό των F-16 την υποστήριξη των Mirage-2000 και άλλες διατάξεις. Την καταψήφισαν όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης αλλά για διαφορετικούς λόγους το καθένα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ την καταψήφισε επειδή αφορούσε στην θέσπιση ενός "υπερυπουργού επί του προσφυγικού - μεταναστευτικού. Επειδή ένα άτομο θα αποφασίζει για όλα και επειδή η ΝΔ δημιουργούσε ένα νέο ένοπλο σώμα.
Η Ελληνική Λύση επειδή οι ένστολοι γίνονται σερβιτόροι των λαθρομεταναστών και νομιμοποιούνται οι ΜΚΟ.
Το ΚΙΝΑΛ συμφωνούσε με την τροπολογία και ήταν απολύτως θετικό στην δημιουργία του ΕΝΦΕΣ. Θα την υπερψήφιζε αλλά περιείχε διατάξεις που συνεπάγονται κόστος και δεν ήξεραν πόσο είναι το κόστος αυτό και για τον λόγο αυτό την καταψήφισε.
Το ΚΚΕ την καταψήφισε επειδή η κυβέρνηση έφτιαχνε ένα νέο υβριδικό ένοπλο σώμα το, αν απαιτηθεί, θα μπορούσε να στραφεί και εναντίον του λαού"
Το Μέρα25 την καταψήφισε επειδή με την τροπολογία αυτή αναδεικνύονται ο μισανθρωπισμός, η μισαλλοδοξία και ο υφέρπων ρατσισμός που διέπει τον πολιτικό σχεδιασμό της Κυβέρνησης.
Το καθεστώς αυτό συνεχίστηκε μέχρι τον Ιούλιο του 2022 οπότε καταργήθηκε η θέση του Εθνικού Συντονιστή και ο ΕΝΦΕΣ συγχωνεύθηκε με το Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Ελέγχου και Επιτήρησης Συνόρων (Ε.Σ.Κ.Ε.Ε.Σ.) το οποίο αποτελεί αυτοτελή Υπηρεσία που υπάγεται απευθείας στον Υπουργό Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη.
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ
Στις 4 Δεκεμβρίου 2019, η ΝΔ κατέθεσε στην Βουλή το νομοσχέδιο "Ρυθμίσεις θεμάτων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και άλλες διατάξεις" το οποίο αφορούσε την αναβάθμιση των F16, την υποστήριξη των Mirage-2000 και άλλες διατάξεις.
Η συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής έγινε 9 μέρες μετά, στις 13 Δεκεμβρίου 2019. Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε και έγινε ο νόμος Ν. 4650/2019 (ΦΕΚ Α 207/17.12.2019). Μπορείτε να βρείτε όλο το υλικό για το συγκεκριμένο νομοσχέδιο στην σελίδα της Βουλής εδώ.
Την ημέρα της συζήτησης στην Ολομέλεια, η ΝΔ κατέθεσε την εκπρόθεσμη τροπολογία 127/4 13.12.2019.
Με το 2ο άρθρο της τροπολογίας, η οποία ενσωματώθηκε ως άρθρο 11 του Ν. 4650/2019, συνεστήθη η θέση του Εθνικού Συντονιστή για την αντιμετώπιση και διαχείριση του μεταναστευτικού προσφυγικού ζητήματος, ο οποίος υπάγεται απευθείας στον Πρωθυπουργό.
Με την ίδια διάταξη, καθορίστηκε ότι η θέση του Εθνικού Συντονιστή στελεχώνεται από μέλος της Κυβέρνησης δηλ. Υπουργό, Υφυπουργό ή Αναπληρωτή Υπουργό και ότι ο Πρωθυπουργός με απόφασή του θα επιλέξει το πρόσωπο που θα την στελεχώσει. Δηλαδή, σύμφωνα με το άρθρο 11 του Ν. 4650/2019, ο Εθνικός Συντονιστής επιλέγεται από τον Πρωθυπουργό και υπάγεται στον Πρωθυπουργό.
Ο Εθνικός Συντονιστής καταργήθηκε με το άρθρο 48 παρ. 2 του Ν. 4960/2022 (ΦΕΚ Α 145/22.07.2022) και ειδικότερα με την υπερψήφιση της τροπολογίας 1385/14-19.7.2022. Μπορείτε να βρείτε όλο το υλικό για το συγκεκριμένο νομοσχέδιο στην σελίδα της Βουλής εδώ.
Μεταξύ των αρμοδιοτήτων του Εθνικού Συντονιστή για το προσφυγικό & το μεταναστευτικό ήταν και η οργάνωση, η διεύθυνση, o συντονισμός και o έλεγχος του Ενιαίου Φορέα Επιτήρησης Συνόρων (ΕΝ.Φ.Ε.Σ.).
Ο Ενιαίος Φορέας Επιτήρησης Συνόρων (ΕΝ.Φ.Ε.Σ.) συστήθηκε με το άρθρο 12 του Ν. 4650/2019 δηλαδή με την υπερψήφιση της τροπολογίας 127/4 13.12.2019. Ο ΕΝΦΕΣ υπάγονταν στον Εθνικό Συντονιστή για το προσφυγικό & το μεταναστευτικό.
Τον Ιούλιο του 2022, με το άρθρο 48 παρ. 1 του Ν. 4960/2022 (ΦΕΚ Α 145/22.07.2022), ο ΕΝΦΕΣ συγχωνεύθηκε υπό το Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Ελέγχου Συνόρων, Μετανάστευσης και Ασύλου (Ε.Σ.Κ.Ε.Σ.Μ.Α.), το οποίο μετονομάστηκε σε Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Ελέγχου και Επιτήρησης Συνόρων (Ε.Σ.Κ.Ε.Ε.Σ.).
Σύμφωνα με το άρθρο 13 του Ν. 4650/2019, στις αρμοδιότητες του ΕΝΦΕΣ ήταν και η "διεξαγωγή" επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης σε ό,τι αφορά και μόνο την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προσφυγικών ροών. Ο συντονισμός παρέμεινε στο Λιμενικό διά του Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (Ε.Κ.Σ.Ε.Δ.).
Ο ΣΤΕΦΑΝΗΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ & Ο ΚΛΙΑΡΑΣ
Τον Δεκέμβριο του 2019, με την Υ-151/2019 (
ΦΕΚ Β 4659/17.12.2019) Απόφαση του Πρωθυπουργού,
Εθνικός Συντονιστής για την αντιμετώπιση και διαχείριση του μεταναστευτικού - προσφυγικού ζητήματος διορίστηκε ο Υφυπουργός Άμυνας
Αλκιβιάδης Στεφανής.
Ο Αλκιβιάδης
Στεφανής ανέλαβε
Υπουργός Άμυνας στην
Υπηρεσιακή Κυβέρνηση Ιωάννη Σαρμά (ΦΕΚ Α 121/26.06.2023), στην θητεία της οποίας έγινε το Ναυάγιο της Πύλου.
Παρατηρούμε ότι δύο πρόσωπα τα οποία, κατά το χρονικό διάστημα 2019-2022, υπηρέτησαν σε θέσεις - κλειδιά σε ό,τι αφορά στην διαχείριση του μεταναστευτικού - προσφυγικού γενικά αλλά και των επιχειρήσεων διάσωσης προσφύγων - μεταναστών ειδικά, συνέπεσαν σε κρίσιμα Υπουργεία στην Υπηρεσιακή Κυβέρνηση Σαρμά, στην θητεία της οποίας έγινε το Ναυάγιο της Πύλου. Εύλογα ανακύπτει το ερώτημα αν οι Στεφανής και Κλιάρης ήταν οι συνεχιστές της Κυβέρνησης Μητσοτάκη και του επιχειρησιακού της δόγματος, στην Υπηρεσιακή Κυβέρνηση.
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ & ΑΣΥΛΟΥ
Τον Ιανουάριο του 2020 με το ΠΔ 4/2020 (
ΦΕΚ Α 4/15.01.2020) συνεστήθη το
Υπουργείο Μετανάστευσης & Ασύλου. Τον Δεκέμβριο του 2020 δημοσιεύτηκε ο Οργανισμός του Υπ. Μετανάστευσης (
ΠΔ 106/2022 255/23.12.2020). Ο Εθνικός Συντονιστής και ο ΕΝΦΕΣ παρέμειναν.
Ένα μήνα μετά, με το άρθρο 190 του
Ν. 4662/2020 (ΦΕΚ Α 27/07.02.2020) σχεδόν όλες οι
αρμοδιότητες του
Εθνικού Συντονιστή, δηλαδή του
Στεφανή, πέρασαν στο
Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου εκτός από μία:
την οργάνωση, την διεύθυνση, τον συντονισμό και τον έλεγχο του Ενιαίου Φορέα Επιτήρησης Συνόρων
(ΕΝ.Φ.Ε.Σ.) ο οποίος εξακολουθούσε να έχει την αρμοδιότητα της
διεξαγωγής επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης σε ό,τι αφορά και μόνο την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προσφυγικών ροών.
Σύμφωνα με την
τροπολογία 150/3 3.2.2020, η οποία αποτέλεσε κατόπιν το άρθρο 190 του
Ν. 4662/2020, οι αρμοδιότητες
μεταφέρθηκαν από τον Εθνικό Συντονιστή
στο Υπ. Μετανάστευσης ώστε να μην υπάρχει διάσπαση και επικάλυψη αρμοδιοτήτων.
Μπορείτε να βρείτε όλο το υλικό το οποίο κατατέθηκε στην
Βουλή για τον Ν. 4662/2020 εδώ. Ταυτόχρονα, εξακολούθησε ο
Εθνικός Συντονιστής, δηλαδή ο Στεφανής, να
υπάγεται στον Πρωθυπουργό.
ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΕΝΦΕΣ & ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗ
Ο
Στεφανής παρέμεινε Εθνικός
Συντονιστής μέχρι τον
Ιούλιο του 2022 οπότε η
θέση καταργήθηκε με το άρθρο 48 παρ. 2 του 4960/2022 (
ΦΕΚ Α 145/22.07.2022).
Με τον ίδιο νόμο και ειδικότερα με το άρθρο 48 παρ. 1 του 4960/2022 (
ΦΕΚ Α 145/22.07.2022) ο Ενιαίος Φορέας Επιτήρησης Συνόρων (
ΕΝ.Φ.Ε.Σ.) ο οποίος
υπαγόταν στον Στεφανή (ο οποίος Στεφανής υπαγόταν στον Πρωθυπουργό) και είχε την αρμοδιότητα της
διεξαγωγής επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης καθώς και το Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Ελέγχου Συνόρων, Μετανάστευσης και Ασύλου (
Ε.Σ.Κ.Ε.Σ.Μ.Α.) (άρθρο 27 παρ. 1 Ν. 4058/2012, άρθρο 9 Ν. 4150/2013, άρθρο 101 Ν. 4249/2014)
συγχωνεύθηκαν υπό το
Ε.Σ.Κ.Ε.Σ.Μ.Α., το οποίο μετονομάστηκε σε
Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Ελέγχου και Επιτήρησης Συνόρων (
Ε.Σ.Κ.Ε.Ε.Σ.).
Το Ε.Σ.Κ.Ε.Ε.Σ. αποτελεί αυτοτελή Υπηρεσία η οποία υπάγεται απευθείας στον Υπουργό Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη. Επίσης αποτελεί «Εθνικό Κέντρο Συντονισμού», κατά την έννοια του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1052/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 22ας Οκτωβρίου 2013, για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Συστήματος Επιτήρησης των Συνόρων (EUROSUR), το οποίο υλοποιεί το «εθνικό σύστημα επιτήρησης των συνόρων» και ανταλλάσσει πληροφορίες με τα αντίστοιχα κέντρα των άλλων κρατών - μελών, καθώς και με τον Frontex (άρθρο 27 παρ. 3 Ν. 4058/2012).
Στις αρμοδιότητες του Ε.Σ.Κ.Ε.Ε.Σ. (άρθρο 27 παρ. 1 Ν. 4058/2012, άρθρο 101 Ν. 4249/2014) δεν υπάγονται ρητά οι αρμοδιότητες διεξαγωγής έρευνας και διάσωσης μεταναστών & προσφύγων. Όμως, όπως προαναφέρθηκε παραπάνω, οι αρμοδιότητες αυτές ήταν του ΕΝ.Φ.Ε.Σ. και το Ε.Σ.Κ.Ε.Ε.Σ. απορρόφησε τον ΕΝ.Φ.Ε.Σ. Απορρόφησε και τις αρμοδιότητες έρευνας και διάσωσης μεταναστών & προσφύγων?
Υποθέτουμε ότι οι αρμοδιότητες αυτές πέρασαν και πάλι στο
Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης Λ.Σ. - ΕΛ.ΑΚΤ., το οποίο
υπάγεται στο Λιμενικό, σ
ύμφωνα με το άρθρο 5 του Ν. 1844/1989,
διότι με το άρθρο 48 παρ. 2 του 4960/2022 καταργήθηκε το άρθρο 13 του Ν. 4650/2019, το οποίο προέβλεπε ότι στις αρμοδιότητες του ΕΝΦΕΣ ήταν η διεξαγωγή επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης σε ό,τι αφορά και μόνο την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προσφυγικών ροών. Αλλά δεν μπορούμε να το πούμε με βεβαιότητα.
ΤΟ ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΤΗΣ ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑΣ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ
Το νομοσχέδιο και η τροπολογία
127/4 13.12.2019 με την οποία εισήχθη το σχήμα
ΕΝΦΕΣ - Εθνικός Συντονιστής, συζητήθηκαν στην Ολομέλεια της Βουλής την 13η Δεκεμβρίου 2019.
Τα ερωτήματα τα οποία τίθενται είναι τα εξής:
- Γιατί έπρεπε να υπαχθεί ο Εθνικός Συντονιστής απευθείας στον Πρωθυπουργό? Θα ασκούσε ο Πρωθυπουργός ενεργό ρόλο? Εάν δεν ήταν να ασκήσει ενεργό ρόλο τότε ποια ανάγκη εξυπηρετήθηκε? Πώς ακριβώς άσκησε ο Πρωθυπουργός την εποπτεία του Εθνικού Συντονιστή και κατ' επέκταση και την εποπτεία του ΕΝΦΕΣ, ο οποίος ανέλαβε ειδικά την διεξαγωγή επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης μεταναστών και προσφύγων? Έδωσε κάποιες κατευθυντήριες γραμμές και αν ναι, ποιες είναι αυτές? Υπάρχει κάποια έκθεση πεπραγμένων και λογοδοσίας?
- Γιατί έπρεπε ειδικά η διεξαγωγή επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης μεταναστών και προσφύγων να περιέλθει ως αρμοδιότητα στον ΕΝΦΕΣ του οποίου η κεντρική αποστολή ήταν η αποτροπή μεταναστευτικών ροών? Τί ακριβώς επιτυγχάνεται με αυτήν την ρύθμιση και για ποιο λόγο δεν μπορούσαν να συνεχιστούν οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης χωρίς την ίδρυση νέων φορέων? Διαμορφώθηκε κάποιο ειδικότερο επιχειρησιακό δόγμα ως προς αυτές τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης? Υπάρχει κάποια έκθεση πεπραγμένων του ΕΝΦΕΣ και του Εθνικού Συντονιστή?
- Σε τί ακριβώς συνίσταται η αρμοδιότητα του ΕΝΦΕΣ "διεξαγωγή επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης ειδικά σε ό,τι αφορά και μόνο την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προσφυγικών ροών"? Ποιό το περιεχόμενο της έννοιας της διεξαγωγής επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης σε ό,τι αφορά και μόνο την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προσφυγικών ροών? Οι αρμοδιότητες έρευνας και διάσωσης γενικά, ανήκαν στο Λιμενικό διά του Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Έρευνας & Διάσωσης. Τί θα άλλαζε και τί άλλαξε με την ανάθεση μερικότερης αρμοδιότητας στον ΕΝΦΕΣ? Καταστρώθηκαν νέα επιχειρησιακά σχέδια και εγχειρίδια?
- Πώς άσκησε τις αρμοδιότητές του ο Στεφανής ως Εθνικός Συντονιστής? Πώς άσκησε την εποπτεία του ΕΝΦΕΣ και ειδικότερα την εποπτεία της διεξαγωγής επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης μεταναστών και προσφύγων? Διαμόρφωσε κάποιο ειδικότερο επιχειρησιακό δόγμα ειδικά ως προς αυτές τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης? Υπάρχει κάποια έκθεση πεπραγμένων του Εθνικού Συντονιστή?
Από την ίδια την
τροπολογία 127/4 13.12.2019 δεν προκύπτουν απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά. Η τροπολογία αναφέρει για τον
Εθνικό Συντονιστή ότι "
συστήνεται "καινοτόμο" συντονιστικό όργανο το οποίο υπάγεται στον Πρωθυπουργό και αποσκοπεί στον προγραμματισμό και την υλοποίηση των κυβερνητικών δράσεων της μεταναστευτικής πολιτικής μέσα σε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, έτσι ώστε να παρακολουθείται η υλοποίηση των δράσεων μεταναστευτικής πολιτικής και εάν υπάρχει χρονική υστέρηση στην επίτευξη των βασικών προτεραιοτήτων της κυβέρνησης".
Ουδεμία αναφορά γίνεται στην τροπολογία η οποία να εξηγεί γιατί η διεξαγωγή επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης ειδικά μεταναστών & προσφύγων έπρεπε να υπαχθεί στον ΕΝΦΕΣ. Οι όποιες εξηγήσεις κινήθηκαν στο πλαίσιο μιας αερολογίας περί "σωστής" & κεντρικής αντιμετώπισης του ζητήματος & εφαρμογής της μεταναστευτικής πολιτικής.
Ομοίως, ούτε από την συζήτηση της τροπολογίας στην Ολομέλεια της Βουλής γίναμε σοφότεροι.
Ο Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας κος. Αλκιβιάδης Στεφανής (πρακτικά σελ. 39 επ.) έκανε λόγο για κατεπείγουσα εθνική ανάγκη και για απαραίτητα εργαλεία εξυπηρέτησης της ευθύνης. Μάλιστα, έκανε αναφορά για εμπλοκή του Υπουργείου Άμυνας σε ζητήματα εσωτερικής ασφάλειας. Ειδικότερα, είχε πει τα ακόλουθα:
"Με τη συγκεκριμένη τροπολογία, με επτά άρθρα τίθεται το πλαίσιο, στο οποίο δύναται να λειτουργήσουν όλοι οι συναρμόδιοι φορείς υπό τον εθνικό συντονιστή, προκειμένου θεσμοθετημένα, συντονισμένα και άμεσα να εφαρμόζεται το σχέδιο και να ξεπερνιέται κάθε δυσκολία και εμπόδιο προς επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος, που δεν είναι άλλο από τη μείωση των μεταναστευτικών ροών και τον έλεγχο και διαχείριση των μεταναστών και προσφύγων, που ήδη βρίσκονται στη χώρα μας. [..] Με την ανάθεση του έργου του συντονισμού σε ένα πρόσωπο επιδιώκεται η απρόσκοπτη διεκπεραίωση ζητημάτων, που αφορούν στο μεταναστευτικό, προσφυγικό ζήτημα, η αποφυγή χρονικών καθυστερήσεων και η άρση προσκομμάτων κατά το έργο των εμπλεκομένων φορέων με γνώμονα την κατεπείγουσα εθνική ανάγκη ορθολογικής διαχείρισης και αντιμετώπισης του εν λόγω προβλήματος. [..] Τέλος, στο άρθρο 7, κατόπιν συνεκτίμησης επιτακτικών λόγων εθνικής ασφάλειας και δημόσιας τάξης, οι οποίες αιτιολογούνται ειδικώς σε σχέση με την απρόβλεπτη διόγκωση των μεταναστευτικών, προσφυγικών ροών παρέχεται η δυνατότητα στο δημόσιο σε δημόσιες υπηρεσίες, επιχειρήσεις και οργανισμούς κοινής ωφελείας να αναθέτουν μέρος ή και το σύνολο των προμηθειών των υπηρεσιών των έργων και των μισθώσεων, που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, που προκύπτουν από την αύξηση των μεταναστευτικών, προσφυγικών ροών με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού ανεξαρτήτως του ποσού της σύμβασης. [..] Θα ήθελα να κλείσω με το ακόλουθο: Η ευθύνη πρέπει να έχει και τα ανάλογα εργαλεία για να υπηρετηθεί. [..] Απλά αυτό που συμβαίνει, όπως θα συμβαίνει πάντα, τουλάχιστον όσον αφορά αυτή την πολιτική ηγεσία, είναι ότι το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας δεν φεύγει από το βάρος και την ευθύνη, αλλά έρχεται και αναλαμβάνει επιπλέον βάρος και όποια ευθύνη χρειαστεί, προκειμένου να προασπίσει την ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων, αλλά και την εσωτερική ασφάλεια. Αυτό μας ζητήθηκε, αυτό κάνουμε και θα κάνουμε κι άλλα εφόσον μας ζητηθούν. Και θα δείτε, αν επιδείξετε την υπομονή και την καλοπιστία, σε λίγο διάστημα από σήμερα τι καλύτερη επίδοση θα υπάρχει, όσον αφορά στον έλεγχο και των συνόρων και της εσωτερικής ασφάλειας"
Όταν του ζητήθηκε να
αποσύρει την τροπολογία, απάντησε
(πρακτικά σελ. 68):
"Κατ’ αρχάς, λυπούμαι, αλλά δεν μπορώ να αποσύρω αυτή την τροπολογία. Αυτή η τροπολογία είναι ανάληψη ευθύνης για το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας διά της πολιτικής του ηγεσίας. Όπως είπα προηγουμένως, αναλαμβάνει την ευθύνη που του αναλογεί ενδεχομένως και κάτι παραπάνω από την ευθύνη που του αναλογεί για να κάνει αυτό που μπορεί για να διαχειριστούμε το εκρηκτικό πλέον προσφυγικό, αλλά τώρα περισσότερο μεταναστευτικό πρόβλημα. Δι’ αυτής της τροπολογίας, μιας τροπολογίας που ασφαλώς κατατέθηκε με τρόπο αιφνιδιαστικό, αλλά εντούτοις είναι απαραίτητη, προκειμένου να τύχει διαχείρισης αυτό το σύνθετο θέμα"
"Τι είναι αυτός ο συντονιστικός φορέας; Είναι το όργανο που θα επιτρέψει και θα θωρακίσει θεσμικά αυτό που τώρα γίνεται στην ουσία, το να λειτουργεί, δηλαδή, στο παρατηρητήριο στο νησί ο στρατιώτης, το στέλεχος των Ενόπλων Δυνάμεων, δίπλα στον αστυνομικό, το να περιπολεί ο λιμενικός μέσα στο πλωτό μέσο των Ειδικών Δυνάμεων, το φουσκωτό που περιπολεί ανοικτά της Λέσβου, της Χίου, της Ρόδου το να μπορεί δίπλα στο Λιμενικό Σώμα να αναπτύσσεται το Πολεμικό Ναυτικό και στον Έβρο οι αστυνομικοί να περιπολούν πλησίον των συνόρων ή εν πάση περιπτώσει στα σημεία διέλευσης με στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων. Μας λέει και ο ΣΥΡΙΖΑ «Διαχειριστείτε το μεταναστευτικό. Εμείς το διαχειριστήκαμε, αλλά εσείς τώρα διαχειριστείτε το, πλην όμως προσέξτε γιατί αυτή η ρύθμιση είναι στρατιωτικοποίηση της δημοκρατίας». Πηγαίνετε στον Έβρο αύριο με τον κ. Στεφανή και πείτε στους Εβρίτες ότι η ενίσχυση των περιπολιών και από στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων είναι στρατιωτικοποίηση της δημοκρατίας και αυτό είναι κακό πράγμα. Κι αν δεν σας αρέσουν αυτά περί στρατιωτικοποίησης, προτάξτε την ανθρωπιστική παράμετρο και πηγαίνετε στη Μόρια και πείτε σ’ αυτούς που έχουν σωρευθεί εκεί, αλλά και σ’ αυτούς που προσπαθούν να τους ελέγξουν, ότι να προμηθευτούν κρεβάτια σε δύο χρόνια από σήμερα δυνάμει αυτής της τροπολογίας είναι κακό πράγμα, διότι στρατιωτικοποιείται η δημοκρατία, ενώ από την άλλη μεριά θα μπορούσαν να έχουν αυτή την ευχέρεια να το κάνουν άμεσα και να λυθεί το πρόβλημα πολύ πιο ταχύτατα δυνάμει αυτής της τροπολογίας"
"Αμφισβητούμε τώρα ότι οι ροές αυτές και ο τρόπος που εντείνονται ακόμα και μέσα στο καταχείμωνο, όταν υπό άλλες συνθήκες οι καιρικές συνθήκες δεν θα τις ενεθάρρυναν και συσσωρεύεται η πίεση εκεί στον Έβρο και στα νησιά, θα μπορούσε δυνητικά να αποτελεί απειλή για την εσωτερική ασφάλεια της χώρας; Και εμείς πρέπει να καθίσουμε άπρακτοι σε αυτό; Ο εθνικός συντονιστής θα πρέπει να περιγραφεί ως προς τη θέση για να επιλεγεί και το πρόσωπο"
Η Βουλευτής της ΝΔ Παρασκευή Βρυζίδου (πρακτικά σελ. 57) ήταν εκείνη η οποία αποκάλυψε ότι ο Πρωθυπουργός ανέλαβε την εποπτεία για να υπάρξει αποτέλεσμα. Δηλαδή, ξεκαθάρισε εμμέσως ότι πρόκειται για ενεργό ρόλο Μητσοτάκη στην υπόθεση των νέων φορέων. Ειδικότερα, είχε πει:
"Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ στην τροπολογία που ήρθε στο τέλος. Δεν υπάρχει πολίτης, δεν υπάρχει Βουλευτής που να μην έχει αντιληφθεί πόσο σημαντικό θέμα είναι το μεταναστευτικό, πόσο απασχολεί τους πολίτες και το σύνολο της χώρας. Την ευθύνη την έχει η Κυβέρνηση. Όταν θέλεις να λύσεις ένα πρόβλημα, δημιουργείς μία ανεξάρτητη δομή, μια οργάνωση τέτοια που να μην έχει σχέση με άλλες εργασίες, για να μπορέσεις να συγκεντρωθείς σε αυτόν τον ρόλο, σε αυτόν τον σκοπό, με την εποπτεία του Πρωθυπουργού, για να υπάρξει αποτέλεσμα. Εμάς δεν μας ενδιαφέρει να συζητηθούν οι λεπτομέρειες. Μας ενδιαφέρει το μήνυμα της χώρας και των πολιτών που έχει φτάσει στα αυτιά του Πρωθυπουργού, ο οποίος έχει τη μέριμνα και θα δώσει λύση. Εμείς θέλουμε λύση για την πατρίδα μας, για τον τόπο μας"
Ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της
ΝΔ Χρήστος
Μπουκώρος (πρακτικά σελ. 49) είχε πει τα ακόλουθα:
"Κατά συνέπεια, τόσο το νομοσχέδιο που συμφωνούμε η συντριπτική πλειοψηφία, όσο και η τροπολογία που αντιμετωπίζει ένα άλλο ζήτημα παράπλευρο, παράλληλο, κύριε Δρίτσα και κύριε Βίτσα, αντιμετωπίζει και ζητήματα που έχουν να κάνουν και με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, κανείς δεν αντιλέγει, όμως εδώ υπάρχει η ανάγκη ενός εθνικού συντονιστικού κέντρου που θα αντιμετωπίσει ένα υπερεπείγον πρόβλημα. Και αυτή τη δυνατότητα δίνει η συγκεκριμένη τροπολογία".
Ο Βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Δημ. Βίτσας (πρακτικά σελ. 50) είχε πει:
"Ερχόμαστε και διαβάζουμε στο αντίστοιχο άρθρο ότι έχει τις εξής αρμοδιότητες ο ΕΝΦΕΣ: Πρώτον, τη λήψη μέτρων για την ενίσχυση της επιτήρησης και ασφάλειας των συνόρων, δηλαδή έχει την αρμοδιότητα που έχουν οι Ένοπλες Δυνάμεις. Δεύτερον, τη διεξαγωγή επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης ως προς τον συντονισμό κ.λπ., δηλαδή έχει την αρμοδιότητα που έχει το Λιμενικό. Τρίτον, τη διενέργεια ελέγχων κ.λπ., δηλαδή έχει την αρμοδιότητα που έχει η Αστυνομία. Και επειδή μπορεί να μου πει κάποιος «και τι έγινε, ρε αδερφέ κ.λπ.», έρχεται το επόμενο άρθρο και λέει «για τη στελέχωση του ΕΝΦΕΣ αποσπάται σ’ αυτό πολιτικό και ένστολο προσωπικό των Υπουργείων Προστασίας του Πολίτη, Εθνικής Άμυνας και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης, με κοινή απόφαση του Υπουργού προέλευσης και του Εθνικού Συντονιστή. Αγαπητοί κύριοι, τέτοια πράγματα στη δημοκρατία δεν γίνονται. Γι’ αυτό σας λέω, κύριε Υπουργέ, για τελευταία φορά, να αποσύρετε την τροπολογία και να την πετάξετε. Όχι να την αποσύ ρετε για να την ξανασυζητήσουμε, αλλά να την πετάξετε. Δεν μπορώ να καταλάβω σε τι αποσκοπεί αυτή η τροπολογία παρά μόνον στη στρατιωτικοποίηση εντός της ελληνικής επικράτειας και στα σύνορα της ελληνικής επικράτειας, αν θέλετε, επ’ ευκαιρία του προσφυγικού και μεταναστευτικού ζητήματος. Δηλαδή, παίρνουμε το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα και στην ουσία οργανώνουμε υπεραρχηγό, από κάτω του όλοι οι άλλοι αρχηγοί και με ένοπλο σώμα"
Εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ, ο Δημήτρης Τζανακόπουλος (πρακτικά σελ. 67) είπε τα ακόλουθα:
"Σας ξαναλέω, νομίζω, κύριε Υπουργέ, ότι έχετε ευθύνη έστω και τώρα να αποσύρετε την τροπολογία. Διαφορετικά θα είμαστε υποχρεωμένοι να μην υπερψηφίσουμε ένα νομοσχέδιο με το οποίο επί της αρχής συμφωνούμε, διότι είναι επί της ουσίας ένα νομοσχέδιο που πατάει στις ράγες που έθεσε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ από το 2015 και μετά"
Ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος του ΚΙΝΑΛ Ανδρέας Λοβέρδος (πρακτικά σελ. 54) εκφράστηκε θετικά για την τροπολογία και το μόνο πρόβλημα που εντόπισε ήταν το απροσδιόριστο κόστος. Ειδικότερα, είπε στην Ολομέλεια της Βουλής:
"Βεβαίως, στον Ενιαίο Φορέα Επιτήρησης Συνόρων είμαι απολύτως θετικός. Η κ. Γεννηματά από αυτό το Βήμα ανέπτυξε το μεταναστευτικό και το προσφυγικό πρόβλημα ως ενιαίο θέμα. Έρχονται από τον Έβρο και όχι μόνο από τα θαλάσσια σύνορά μας. [..] Πρέπει να υπάρξει ενιαίο κέντρο και Ενιαίος Φορέας Επιτήρησης Συνόρων. Ακούγεται πάρα πολύ θετικό. Θετική ακούγεται και η κατά παρέκκλιση κάθε διάταξης απόσπαση προσωπικού, αλλά και το όργανο διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης στο δικό σας Υπουργείο. Αλλά με συγχωρείτε, εμείς θα ψηφίσουμε τροπολογία που εμπεριέχει διατάξεις που συνεπάγονται κόστος, όταν δεν ξέρουμε πόσο είναι το κόστος αυτό; Μη μας βάλετε σε τέτοια ταλαιπωρία, όχι. Θα απόσχουμε, γιατί δεν είναι δυνατόν με μια έκθεση Γενικού Λογιστηρίου που καταγράφει διατάξεις με κόστος που δεν προσδιορίζεται, η Αντιπολίτευση να σας τη στηρίξει. Πώς θα σας τη στηρίξει; [..] Βεβαίως, στον Ενιαίο Φορέα Επιτήρησης Συνόρων είμαι απολύτως θετικός. Η κ. Γεννηματά από αυτό το Βήμα ανέπτυξε το μεταναστευτικό και το προσφυγικό πρόβλημα ως ενιαίο θέμα. Έρχονται από τον Έβρο και όχι μόνο από τα θαλάσσια σύνορά μας. Το έθιξε στη συζήτηση που είχε στην επίκαιρη επερώτηση που κατέθεσε στον Πρωθυπουργό. Και του είπε ότι ήταν στα Διαβατά και έβλεπε τις ροές με τα μάτια της. Πρέπει να υπάρξει ενιαίο κέντρο και Ενιαίος Φορέας Επιτήρησης Συνόρων. Ακούγεται πάρα πολύ θετικό"
Τα ίδια υποστήριξε εκ μέρους του ΚΙΝΑΛ και ο Γεώργιος Φραγγίδης (πρακτικά σελ. 84). Εκφράστηκε θετικά ως προς τον ΕΝΦΕΣ αλλά προέταξε τα θολά οικονομικά ως αιτιολογία της καταψήφισης της διάταξης.
"Στην τροπολογία 127, επιτρέψτε μας, κύριε Υπουργέ, παρά το ότι πιστεύουμε ότι υπάρχει η αναγκαιότητα της δημιουργίας αυτού του ενιαίου φορέα για την αντιμετώπιση του προσφυγικού-μεταναστευτικού, δυστυχώς το ότι μπαίνει μέσα στον προϋπολογισμό η διαχείριση οικονομικών, τα οποία δεν γνωρίζουμε, δεν ξέρουμε ποιος θα είναι ο προϋπολογισμός και βεβαίως, το ότι μπορεί η διαχείριση ανεξάρτητα του ποσού να προχωράει με απευθείας αναθέσεις χωρίς διαγωνισμούς, μας φέρνει στο σημείο να μη στηρίξουμε αυτήν την τροπολογία"
Ο αρχηγός της Ελληνικής Λύσης Κυριάκος Βελόπουλος (πρακτικά σελ. 40) είχε πει:
"Ακούστε, κύριοι Υπουργοί, για την τροπολογία. Τι λέει η αιτιολογική έκθεση; «Ηθική υποχρέωση χώρας απέναντι στους λαθρομετανάστες». Είναι ηθική υποχρέωση της χώρας μας; Είναι ηθική υποχρέωση της χώρας μας να φιλοξενεί όλον τον κόσμο εδώ, τους απανταχού αδικημένους και κατατρεγμένους; Απέναντι στους Έλληνες καμμία υποχρέωση δεν έχετε; Μόνο στους λαθρομετανάστες; Δεν το καταλαβαίνω. Όσον αφορά στον Εθνικό Συντονιστή, ακούστε τώρα εδώ. Ο κ. Στεφανής θα ελέγχει το έργο των μη κυβερνητικών οργανώσεων στην ελληνική επικράτεια. Άρα, τις νομιμοποιείτε από το παράθυρο τις μη κυβερνητικές οργανώσεις. Θα ελέγχει. Εποπτεία σημαίνει έλεγχος, σημαίνει νομιμοποίηση από το παράθυρο. Ξέρω τι σας λέω. Όταν εγώ ελέγχω κάτι, σημαίνει ότι εποπτεύω. Θα ελέγχει τους ισολογισμούς; Θα ελέγχει τα έσοδά τους και τα έξοδά τους; Τι θα ελέγχει; Το πόσες είναι; Το πώς λειτουργούν; Δεν μπορεί να ελέγξει ο φορέας αυτός τα οικονομικά στοιχεία των ΜΚΟ. Ποιον κοροϊδεύουμε εδώ; Δεν είναι έλεγχος. Εποπτεία μπορεί να είναι με διασταλτική ερμηνεία του όρου. Εποπτεύει τη μεταφορά των λαθρομεταναστών εντός της επι κράτειας. Άρα, τις παγιώνει εμμέσως και αμέσως. Όσοι μεταφέρονται παγιώνονται, προσμετρούνται και μένουν στην Ελλάδα. Όσον αφορά τον Ενιαίο Φορέα Επιτήρησης Συνόρων, μιλάει για λεφτά από τον κρατικό προϋπολογισμό. Κατά τα άλλα, μου λέγατε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μας δίνει τα κονδύλια. Στον κρατικό προϋπολογισμό θα είναι τα λεφτά. Θα τα πληρώνει ο ελληνικός λαός, κύριοι της Νέας Δημοκρατίας. Ακούτε τι κάνετε εσείς οι νεοδημοκράτες; Γιατί μας κοροϊδεύετε εδώ και πάρα πολλούς μήνες. Μας λέτε ότι πληρώνει –λέει- η Ευρωπαϊκή Ένωση κονδύλια. Αφού λέει «κρατικός προϋπολογισμός». Έργο του είναι οι επιχειρήσεις διασώσεων. Παίρνει προσωπικό –λέει- από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Ένστολοι θα γίνουν σερβιτόροι αυτών που έρχονται τώρα, των λαθρομεταναστών. Τι κάνετε; Τι είναι αυτό που φτιάχνετε; Έχετε καταλάβει τι φτιάχνετε; Νομιμοποιεί απευθείας τις αναθέσεις. Εδώ θα γίνουν πλούσιοι οι φίλοι σας. Εδώ θα φάει αστακό και γαρίδα και χαβιάρι ο φίλος του Πρωθυπουργού και του Στεφανή και κάποιων άλλων. Αυτή είναι η αλήθεια. Απευθείας αναθέσεις"
Ο βουλευτής της Ελληνικής Λύσης Κων. Χήτας (πρακτικά σελ. 55) ήταν εναντίον της τροπολογίας διότι θεωρούσε ότι τα σύνορα έπρεπε να κλείσουν και μετανάστες & πρόσφυγες να πάνε σε ακατοίκητα νησιά. Ειδικότερα, είπε:
"Τι να κάνουμε; Να μην τους βάλουμε μέσα, κύριε Λοβέρδο, να κλείσουμε τα σύνορά μας, να τους πάμε σε ακατοίκητα νησιά. Δεν με ενδιαφέρει τι θα κάνουμε. Αυτά να κάνουμε. Οι προτάσεις μας είναι αυτές. Τι θα κάνουμε; Θα γίνει ελληνικός στρατός ή θα δημιουργήσουμε έναν νέο στρατό να νταντεύουμε τους λαθρομετανάστες; Σοβαρά μιλάμε τώρα; Διαλύεται η χώρα, δεν το έχετε καταλάβει; Και τρέχουμε πίσω από τις εξελίξεις."
Από το ΚΚΕ, ο Αθανάσιος Παφίλης (πρακτικά σελ. 66) εξέφρασε την αντίθεσή του στην τροπολογία για το γεγονός ότι αυτή κατατέθηκε τελευταία στιγμή.
"Ήθελα να κάνω μια τοποθέτηση πριν να μιλήσει ο Υπουργός. Εμείς είχαμε αποφασίσει, για λόγους που αντιλαμβάνεται ο καθένας, να ψηφίσουμε «παρών» και επί της αρχής και επί του συνόλου. Όμως, αυτό που έγινε με την τροπολογία, που είναι απαράδεκτο, που είναι νομοσχέδιο και έρχεται την τελευταία στιγμή, στην πραγματικότητα με αυτό που κάνετε, αν επιμείνετε και δεν την αποσύρετε τώρα, μας οδηγεί στο να ψηφίσουμε «κατά»"
Ο βουλευτής του ΚΚΕ Νικ. Παπαναστάσης (πρακτικά σελ. 83) είχε πει:
"Όσον αφορά τον κορμό της τροπολογίας, θα σας το πω απερίφραστα: Περιλαμβάνει ένα νέο υβριδικό ένοπλο σώμα. Είτε αρέσει είτε δεν αρέσει αυτό ακριβώς είναι. Και πρέπει να δούμε τι περιγράφει αυτή η τροπολογία διαβάζοντας ανάμεσα στις γραμμές. Το σώμα αυτό, για να ιδρυθεί έχει αποστολή, έχει συγκρότηση, έχει εξοπλισμό, έχει εκπαίδευση και κυρίως έχει περιβάλλον δράσης, αντιμετωπίζει, δηλαδή απειλές. Άρα το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, η Κυβέρνηση έχει επεξεργαστεί απειλές. Και για να έχει επεξεργαστεί απειλές, σίγουρα θα έχει επεξεργαστεί και μια ποικιλία διαφορετικών σεναρίων [..] Η Κυβέρνηση φτιάχνει ένα πρωτόλειο, ένοπλο σώμα καταστολής. Αύριο θα το έχετε έτοιμο, εξοπλισμένο, δοκιμασμένο, εκπαιδευμένο. Θα το στρέψετε εναντίον κάθε απειλής και όταν απαιτηθεί και εναντίον του λαού"
Η τροπολογία καταψηφίστηκε από όλη την αντιπολίτευση αλλά για διαφορετικούς λόγους όπως είδαμε παραπάνω
Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗ & ΤΟΥ ΕΝΦΕΣ
Τον Ιούλιο του 2022, η ΝΔ κατέθεσε το νομοσχέδιο
Εθνικό Σύστημα Επιτροπείας και Πλαίσιο Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου. Στο νομοσχέδιο αυτό κατατέθηκε και η
τροπολογία 1385/14-19.7.2022 η οποία στο άρθρο 5 προέβλεπε την κατάργηση του ΕΝΦΕΣ και του Εθνικού Συντονιστή.
Μπορείτε να βρείτε όλο το υλικό για το συγκεκριμένο νομοσχέδιο στην σελίδα της Βουλής εδώ.
Σύμφωνα με την τροπολογία "
Με τη συγχώνευση των φορέων του Ε.Σ.Κ.Ε.Σ.Μ.Α. και του Ε.Ν.Φ.Ε.Σ. σε έναν ενιαίο ισχυρό φορέα με την επωνυμία Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Ελέγχου και Επιτήρησης Συνόρων (Ε.Σ.Κ.Ε.Ε.Σ.) επιτυγχάνεται η δημιουργία ενός εθνικού συντονιστικού κέντρου που υπάγεται στον Υπουργό Προστασίας του Πολίτη και έχει ως Κυρίαρχο στόχο την επιτήρηση και τη φύλαξη των συνόρων και τη συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης. [..] Κρίνεται αναγκαία η συγχώνευση του Εθνικού Συντονιστικού Κέντρου Ελέγχου Συνόρων, Μετανάστευσης και Ασύλου (Ε.Σ.Κ.Ε.Σ.Μ.Α.) και του Ενιαίου Φορέα Επιτήρησης Συνόρων (ΕΝ.Φ.Ε.Σ.), με τη δημιουργία ενός ενιαίου φορέα που θα συντονίζει επιχειρησιακά και θα συνεργάζεται με όλους τους εμπλεκόμενους εθνικούς, ευρωπαϊκούς και διεθνείς φορείς και υπηρεσίες για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης και την αποτελεσματική επιτήρηση και έλεγχο των συνόρων. [..] Προτείνεται η συγχώνευση του Εθνικού Συντονιστικού Κέντρου Ελέγχου Συνόρων, Μετανάστευσης και Ασύλου (Ε.Σ.Κ.Ε.Σ.Μ.Α.) και του Ενιαίου Φορέα Επιτήρησης Συνόρων (ΕΝ.Φ.Ε.Σ.) και η μετονομασία του νέου φορέα σε Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Ελέγχου και Επιτήρησης Συνόρων (Ε.Σ.Κ.Ε.Ε.Σ.) προς τον σκοπό αποφυγής επικάλυψης αρμοδιοτήτων μεταξύ των δύο φορέων. [..] Επιδιώκεται η δημιουργία ενός ενδυναμωμένου φορέα με διακριτές αρμοδιότητες και με αποκλειστικό σκοπό τη συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης και την αποτελεσματική επιτήρηση και φύλαξη των συνόρων. Η δημιουργία του Ε.Σ.Κ.Ε.Ε.Σ. θα συμβάλλει στην εμπέδωση ενός διαχρονικού σχεδίου στον επιχειρησιακό συντονισμό των εμπλεκόμενων εθνικών Φορέων και υπηρεσιών, στα Θέματα της παράνομης μετανάστευσης, του ελέγχου και της επιτήρησης των συνόρων της χώρας".
Από την ανάγνωση της τροπολογίας γίνεται ακόμα σαφέστερος ο ρόλος τον οποίο είχε προσδώσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη στον ΕΝΦΕΣ: αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης. Για τον λόγο αυτό εκφράζουμε παραπάνω την πεποίθησή μας ότι η
έρευνα και διάσωση μεταναστών και προσφύγων δεν μπορεί να ανατεθεί (όπως έγινε) σε έναν φορέα ο οποίος είναι αποκλειστικά προσανατολισμένος και έχει ως βασική αποστολή του την "
αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης και την αποτελεσματική επιτήρηση και έλεγχο των συνόρων". Πρόκειται για αντιφατικές αρμοδιότητες.
Από την επισκόπηση των
πρακτικών της συζήτησης στην Ολομέλεια της
Βουλής δεν γίναμε σοφότεροι. Σχεδόν δεν συζητήθηκε το άρθρο 5 της τροπολογίας περί κατάργησης του ΕΝΦΕΣ και του Εθνικού Συντονιστή.
Κυρίως όμως, δεν ζητήθηκε λογοδοσία από την αντιπολίτευση. Δεν ζητήθηκαν εξηγήσεις γιατί καταργήθηκαν δύο φορείς τους οποίους το επιτελικό κράτος Μητσοτάκη τους είχε παρουσιάσει ως την καλύτερη απάντηση στο μεταναστευτικό & προσφυγικό ζήτημα. Δεν ζητήθηκαν εξηγήσεις για τα πεπραγμένα τους. Δεν ζητήθηκε τίποτα.
Η τροπολογία, η οποία περιείχε κι άλλες διατάξεις οι οποίες προκάλεσαν αντιδράσεις από την αντιπολίτευση, υπερψηφίστηκε μόνο από την ΝΔ.
ΝΑΥΑΓΙΟ ΠΥΛΟΥ
- ΤΑ ΔΙΕΘΝΗ ΥΔΑΤΑ
Από την πρώτη στιγμή που έγινε το ναυάγιο, αναπτύχθηκε μία ρητορική αναφορικά με το ότι το συμβάν έγινε στην ανοιχτή θάλασσα (διεθνή ύδατα).
Στα διεθνή ύδατα κανένα παράκτιο κράτος δεν ασκεί κυριαρχία, όπως γίνεται στην αιγιαλίτιδα ζώνη. Με πάρα πολύ απλά λόγια, πρόκειται για θαλάσσιες περιοχές στις οποίες "δεν εφαρμόζονται οι νόμοι" του παράκτιου κράτους και οι οποίες "δεν ανήκουν" σε κανένα κράτος.
Παρόλα αυτά, το καθεστώς τους ρυθμίζεται από το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS - N. 2321/1995) και τα παράκτια κράτη έχουν την υποχρέωση να διενεργούν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης (search & rescue - SAR).
Τις αναφορές αυτές σε διεθνή ύδατα τις είδαμε και στις ανακοινώσεις:
Στην από 14.06.2023 ανακοίνωση (pdf) του Λιμενικού Σώματος παρατίθεται χρονολόγιο του συμβάντος και των ενεργειών στις οποίες αυτό προέβη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ανακοίνωση αυτή του Λιμενικού ενσωματώθηκε πλήρως (copy-paste) στην από 14.06.2023 ανακοίνωση (pdf) του Υπηρεσιακού Πρωθυπουργού κου Σαρμά.
 |
| Αριστερά η ανακοίνωση του Πρωθυπουργού και δεξιά η ανακοίνωση του Λιμενικού |
Στο άρθρο μας Αναλύσαμε τα Δελτία Τύπου του Λιμενικού για διασώσεις σε Διεθνή Ύδατα, εξετάσαμε πόσο συχνά επικοινωνεί το Λιμενικό κάποιες από τις παραμέτρους των επιχειρήσεων διάσωσης. Διαπιστώσαμε ότι αναφορά σε διεθνή ύδατα είναι η εξαίρεση. Σημειώνεται ότι το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας & Διάσωσης του Λιμενικού δημοσιεύει Ετήσιες Εκθέσεις πλην όμως δεν βρίσκονται σε κάποιο σημείο στην ιστοσελίδα του Λιμενικού. Χρειάστηκε να κάνουμε έρευνα στο διαδίκτυο για να εντοπίσουμε μόλις 2 ετήσιες εκθέσεις, αυτές του 2021 και του 2019.
Ειδικότερα, από τα 42 περιστατικά έρευνας & διάσωσης τα οποία αναφέρονται στα Δελτία Τύπου του Λιμενικού, τα 11 αφορούν σε διεθνή ύδατα. Σε ακόμα11 περιπτώσεις δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε αν ήταν σε διεθνή ύδατα καθώς δεν υπήρχαν επαρκής πληροφορίες για την θέση του περιστατικού.
Από τα 11 περιστατικά τα οποία αφορούν σε επιχειρήσεις έρευνας & διάσωσης σε διεθνή ύδατα, ρητή αναφορά στο δελτίο τύπου ότι η έρευνα και διάσωση έγινε σε διεθνή ύδατα γίνεται σε 3 περιστατικά. Το 3ο περιστατικό ήταν το ναυάγιο της 14ης Ιουνίου 2023 στην Πύλο. Επομένως, δεν είναι ο κανόνας αλλά η εξαίρεση το να επικοινωνεί το Λιμενικό με δελτίο τύπου ότι έγινε επιχείρηση έρευνας και διάσωσης σε διεθνή ύδατα. Τέτοια εξαίρεση ήταν και το ναυάγιο της Πύλου.
Υπενθυμίζεται ότι ο Υπηρεσιακός Υπ. Άμυνας Αλκιβιάδης Στεφανής τον Δεκέμβριο του 2019 είχε αναλάβει με απόφαση Μητσοτάκη τα καθήκοντα του Εθνικού Συντονιστή για την αντιμετώπιση και διαχείριση του μεταναστευτικού - προσφυγικού ζητήματος, δηλαδή επικεφαλής του σχήματος το οποίο είχε αναλάβει την αποτροπή μεταναστευτικών ροών. Ταυτόχρονα, ο Υπηρεσιακός Υπ. Ναυτιλίας Θεόδωρος Κλιάρης ήταν Αρχηγός του Λιμενικού από 07.10.2019 έως 09.03.2022, δηλαδή για θητεία η οποία σχεδόν συνέπεσε χρονικά με την θητεία του Στεφανή στην θέση του Εθνικού Συντονιστή. Αμφότεροι είχαν ρόλο την περίοδο 2019-2022 τόσο στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης όσο και στην αποτροπή μεταναστευτικών ροών.
- Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΔ
Γύρω από τα διεθνή ύδατα οικοδομήθηκε ένα θολό αφήγημα σύμφωνα με το οποίο "Το Λιμενικό δεν έχει δικαίωμα να παρέμβει σε διεθνή ύδατα". Το αφήγημα αυτό δούλεψε και απέδωσε. Οι υποψήφιοι του ΣΥΡΙΖΑ έρχονταν σε αμηχανία όταν το επικαλούνταν οι υποψήφιοι της ΝΔ. Δεν είχαν δουλέψει πάνω σε κάποια ανταπάντηση.
Η επιτυχία του αφηγήματος βασίζεται στην προσεκτικά επιλεγμένη φράση κλειδί "δεν έχει δικαίωμα παρέμβασης". Η λέξη "παρέμβαση" είναι γενική και αόριστη. Στο ναυάγιο της Πύλου δεν τέθηκε ζήτημα γενικά και αόριστα μιας κάποιας "παρέμβασης". Τέθηκε ζήτημα άσκησης διεθνούς δικαιοδοσίας της Ελλάδας και ειδικότερα:
- Της δικαιοδοσίας / υποχρέωσης έρευνας & διάσωσης (Search and resue - SAR)
- Του δικαιώματος επίσκεψης (Right of visit, art. 110 UNCLOS)
Και ναι μεν μπορεί σε συγγράμματα διεθνούς δικαίου και δικαίου της θάλασσας να γίνεται αναφορά σε "παρέμβαση" του παράκτιου κράτους πλην όμως γίνεται μέσα σε ένα πλαίσιο. Δηλαδή, στα συγγράμματα αναλύεται σχολαστικά σε τί συνιστάται η "παρέμβαση". Αντιθέτως, στα τηλεοπτικά πάνελ, η πληροφόρηση ήταν μονομερής και ο μέσος τηλεθεατής αγνοεί τα συγγράμματα διεθνούς δικαίου και κατ' επέκταση το σε τί συνίσταται η "παρέμβαση".
- ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΣΗ - SAR
Η έρευνα και διάσωση ρυθμίζεται από ένα πλέγμα εθνικών και διεθνών ρυθμίσεων. όπως
Η έρευνα & διάσωση αποτελεί άσκηση διεθνούς δικαιοδοσίας της Ελλάδας. Η περιοχή εντός της οποίας η Ελλάδα ασκεί την δικαιοδοσία έρευνας και διάσωσης ταυτίζεται με το FIR Αθηνών, σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν. 1844/1989 το οποίο ορίζει:
Η περιοχή έρευνας και διάσωσης που αναφέρεται στις παραγράφους 2.1.4. και 2.1.5. του παραρτήματος της Σύμβασης αυτής είναι η περιοχή εντός της οποίας η Ελλάδα έχει ήδη αναλάβει την ευθύνη για τους σκοπούς της έρευνας και διάσωσης που έχει καθορισθεί σύμφωνα με τη σχετική Σύμβαση του Σικάγου για τη Διεθνή Πολιτική Αεροπορία της 7ης Δεκεμβρίου 1944 και τα περιοχικά σχέδια του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) καθώς και τον Κανονισμό 15 του Κεφαλαίου ν της Διεθνούς Σύμβασης για την Ασφάλεια της ζωής στη θάλασσα της 17ης Ιουνίου 1960 (SOLAS 1960). Η περιοχή αυτή, που αποτελεί την πλέον κατάλληλη ρύθμιση κατά την έννοια της παραγράφου 2.1.5. του παραρτήματος της Σύμβασης αυτής, ανακοινώθηκε στο Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO) με το έγγραφο αρ. 44/7.1.1975 του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας και σ` αυτήν την περιοχή η Ελλάδα από μακρού αδιαλείπτως διενεργεί επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης.
 |
| FIR Αθηνών |
Πρέπει να σημειωθεί ότι το FIR Αθηνών δεν περιλαμβάνει μόνο την αιγιαλίτιδα ζώνη. Όπως μπορείτε να δείτε στον χάρτη, στο FIR Αθηνών περιλαμβάνονται και διεθνή ύδατα. Κατ' επέκταση, η Ελλάδα έχει υποχρέωση διεξαγωγής επιχειρήσεων SAR και σε διεθνή ύδατα εντός του FIR Αθηνών. Εξάλλου, αυτό είναι κάτι που δεν το αρνείται το Λιμενικό ή το Υπουργείο Εξωτερικών (pdf) παρά μόνο η Νέα Δημοκρατία.
Σύμφωνα με την σύμβαση SAR (Ν. 1844/1989), τα κράτη έχουν την υποχρέωση αφενός να διενεργούν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης εντός της περιοχής ευθύνης τους και αφετέρου να διαθέτουν τον απαραίτητο μηχανισμό για να το πράξουν. Η υποχρέωση έρευνας και διάσωσης εκκινεί όταν εκκινεί ο κίνδυνος.
- Η ΑΡΝΗΣΗ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η επιχείρηση έρευνας και διάσωσης είναι υποχρέωση του παράκτιου κράτους. Αυτό ισχύει διεθνώς και όχι μόνο για την Ελλάδα.
Το λιμενικό, με το από 14.06.2023 (pdf) Δελτίου Τύπο, έθεσε στον δημόσιο διάλογο το ζήτημα της "άρνησης αποδοχής βοήθειας". Ειδικότερα, στο Δελτίο Τύπου αναφέρονται γίνεται 4 φορές αναφορά σε άρνηση βοήθεια:
"Σε συνεχόμενες τηλεφωνικές κλήσεις του Θαλάμου Επιχειρήσεων προς το αλιευτικό σκάφος για την παροχή συνδρομής έλαβε αρνητική απάντηση. Απογευματινές ώρες Φ/Γ πλοίο προσέγγισε το σκάφος και του παρείχε τροφοεφόδια, ενώ οι αλλοδαποί αρνήθηκαν την παροχή οποιασδήποτε περαιτέρω συνδρομής. Εν συνεχεία δεύτερο Φ/Γ πλοίο προσέγγισε το σκάφος για παροχή εφοδίων και συνδρομής αλλά οι αλλοδαποί αρνήθηκαν και τα εφόδια και την συνδρομή. Βραδινές ώρες κατέφθασε το Π.Π.Λ.Σ. επιβεβαιώνοντας την ύπαρξη μεγάλου αριθμού μεταναστών στο εξωτερικό κατάστρωμα του Α/Κ σκάφους, αρνούμενοι όμως την οποιαδήποτε συνδρομή και δηλώνοντας την επιθυμία τους να συνεχίσουν τον πλου τους για Ιταλία. Το Π.Π.Λ.Σ. παρέμεινε πλησίον του πλοίου για την τυχόν συνδρομή του, το οποίο συνέχιζε την πορεία του"
Από το δελτίο τύπου του Λιμενικού δεν προκύπτει ότι έγινε επικοινωνία με πρόσωπο το οποίο φέρεται ως κυβερνήτης του σκάφους ή ότι υπήρχε αδειοδοτημένο προς τούτο πρόσωπο επί του σκάφους το οποίο ασκούσε νόμιμα τα καθήκοντα του κυβερνήτη.
Επιπλέον, στο από 14.06.2023 Δελτίο Τύπου του Λιμενικού (pdf) αναφέρεται ότι το αλιευτικό είχε "ικανό αριθμό ατόμων στα εξωτερικά καταστρώματα αυτού" (δηλαδή ότι ήταν υπερφορτωμένο), ότι επετεύχθη επικοινωνία του ΕΚΣΕΔ με το σκάφος μέσω δορυφορικού τηλεφώνου περί ώρα 18:30 και ότι ο χρήστης του δορυφορικού τηλεφώνου που επέβαινε στο σκάφος απάντησε ότι το σκάφος δεν κινδυνεύει, δεν επιθυμούν βοήθεια πλην τροφίμων και νερού και ότι επιθυμούν να συνεχίσουν με προορισμό την Ιταλία. Ταυτόχρονα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ήταν γνωστό πως το σκάφος ήταν υπερφορτωμένο.
Γίνεται ολοφάνερο και από αυτό το δελτίο τύπου ότι όχι μόνο δεν ήταν βέβαιο ότι στο σκάφος υπήρχε αδειοδοτημένος κυβερνήτης αλλά και ότι υπήρχε ασάφεια ως προς τον ρόλο του προσώπου το οποίο χειριζόταν το δορυφορικό τηλέφωνο και με το οποίο είχε επικοινωνία το Λιμενικό. Δηλαδή, το Λιμενικό μπορεί και να επικοινωνούσε με τον λαθροδιακινητή και να έδωσε βαρύτητα στην βούλησή του περί άρνησης διάσωσης. Ακόμα χειρότερα, φαίνεται ότι το Λιμενικό εξέλαβε ως δεσμευτική και για τους υπόλοιπους επιβάτες την βούληση του προσώπου αυτού (το οποίο μπορεί να ήταν ο λαθροδιακινητής) περί μη διάσωσης.
Αναζητήσαμε σε παλαιότερα περιστατικά έρευνας & διάσωσης, αν το Λιμενικό έχει επικοινωνήσει ξανά στο παρελθόν την άρνηση αποδοχής βοήθειας. Από τα 42 περιστατικά έρευνας και διάσωσης τα οποία αναφέρονται στα δελτία τύπου του Λιμενικού, στα 2 γίνεται ρητή αναφορά σε άρνηση λήψης βοήθειας εκ μέρους εκείνων που κινδύνευαν. Και τα 2 έγιναν στο Ιόνιο. Το 1ο αφορούσε σε περιστατικό την 03.10.2022 στο Ιόνιο. Το 2ο αφορούσε στο ναυάγιο της 14ης Ιουνίου 2023. Μπορείτε να βρείτε περισσότερα στο άρθρο μας Ναυάγιο Πύλου: Αναλύσαμε τα Δελτία Τύπου του Λιμενικού για διασώσεις σε Διεθνή Ύδατα. Μπορείτε να βρείτε τα δεδομένα που αναλύσαμε σε excel εδώ.
Σε κάθε όμως περίπτωση, δεν νοείται διάσωση υπό την αίρεση της αποδοχής της από εκείνον ο οποίος βρίσκεται σε κίνδυνο. Ενδεικτική της δικαιϊκής περί τούτου αντίληψης είναι η διάταξη του άρθρου 307 του Ποινικού Κώδικα, σύμφωνα με το οποίο τιμωρείται όποιος παραλείπει να σώσει άλλον από κίνδυνο ζωής, αν και μπορεί να το πράξει χωρίς κίνδυνο της δικής του ζωής ή υγείας. Για την εφαρμογή της διάταξης αυτής δεν απαιτείται η αποδοχή της σωστικής ενέργειας εκ μέρους εκείνου ο οποίος κινδυνεύει αλλά ούτε και αίτηση παροχής βοήθειας*. Εξάλλου, εκείνος ο οποίος κινδυνεύει υπάρχει περίπτωση μπορεί να μην είναι σε θέση να εκφράσει την βούλησή του.
*[Μιχ. Μαργαρίτης (2020) Ποινικό Δίκαιο σελ. 877]
Εάν ίσχυε αυτή την λογική τότε θα έπρεπε για παράδειγμα η αστυνομία να μην διασώζει άτομα τα οποια απειλούν να αυτοκτονήσουν ή να μην διασώζει η πυροσβεστική άτομα σε κίνδυνο εάν αυτά αρνηθούν. Η λογική αυτή δεν συμβαδίζει με τις αρχές και τις αξίες του δικαίου σε όλη την Ευρώπη κι όχι μόνο στην Ελλάδα.
Επιπλέον, δεν φαίνεται να συνεκτιμήθηκε η βούληση μέρους μόνο των επιβατών να διασωθούν. Ακόμα και ήθελε υποτεθεί ότι υπήρχε άρνηση της αποδοχής διάσωσης, θα έπρεπε να αξιολογηθεί αν υπήρχε η βούληση όχι του συνόλου αλλά μέρους των επιβατών να διασωθούν.
Το επιχείρημα της "άρνησης αποδοχής βοήθειας" δεν έπειθε και για αυτό εκφράστηκαν και τα επιχειρήματα ότι δεν υπήρχε κίνδυνος διότι το καράβι δεν ήταν ακυβέρνητο & δούλευαν οι μηχανές του, ότι δεν υπήρχε τρόπος να ελέγξουν το σκάφος διότι "απαγορεύεται οποιαδήποτε παρέμβαση στα διεθνή ύδατα" και ότι η επιχείρηση διάσωσης ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία διότι θα προκαλούσε ανατροπή και βύθιση του σκάφους .
Το καθήκον να διασωθούν οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κίνδυνο στη θάλασσα χωρίς καθυστέρηση είναι θεμελιώδης κανόνας του διεθνούς ναυτικού δικαίου. Τόσο οι πλοίαρχοι όσο και τα κράτη έχουν υποχρέωση να παρέχουν βοήθεια σε όσους βρίσκονται σε κίνδυνο στη θάλασσα ανεξάρτητα από την εθνικότητα, το καθεστώς ή τις συνθήκες στις οποίες βρίσκονται, συμπεριλαμβανομένων των μη αξιόπλοων πλοίων, και ανεξάρτητα από τις προθέσεις των επιβαινόντων.
Σύμφωνα με τον F. Giacomo, Εκπρόσωπο Τύπου του Γραφείου Συντονισμού για τη Μεσόγειο του IOM:
Όλα τα σκάφη στα οποία ταξιδεύουν μετανάστες πρέπει να θεωρούνται ακατάλληλα για ναυσιπλοΐα και επομένως σε κίνδυνο κ πρέπει να διασωθούν αμέσως, χωρίς καθυστέρηση. Αυτό ακόμη κ όταν φαίνεται να μην έχουν προβλήματα, γιατί σε λίγα λεπτά μπορεί να βυθιστούν.
Τα παραπάνω δεν δείχνουν ότι το Λιμενικό δεν λειτούργησε σωστά. Αντιθέτως, δείχνουν ότι το Λιμενικό ενήργησε σύμφωνα με τον επιχειρησιακό σχεδιασμό που έχει. Ο οποίος όμως σχεδιασμός ξεκινά ψηλότερα από το Λιμενικό. Ξεκινά από την πολιτική ηγεσία. Για τον λόγο αυτό θέσαμε προηγουμένως το αντιφατικό των αρμοδιοτήτων του ΕΝΦΕΣ και του Εθνικού Συντονιστή. Επρόκειτο για ένα σχήμα με αποστολή την εκπλήρωση της Κυβερνητικής στρατηγικής για μείωση μεταναστευτικών ροών. Σε αυτό το σχήμα η Κυβέρνηση Μητσοτάκη έδωσε και την αρμοδιότητα να διεξάγει επιχειρήσεις έρευνας & διάσωσης μεταναστών και προσφύγων. Αυτό λοιπόν το σχήμα καθόριζε και το επιχειρησιακό σκέλος του Λιμενικού Σώματος και όχι τα στελέχη του Λιμενικού τα οποία βρίσκονται στο πεδίο και ακολουθούν οδηγίες.
- ΗΤΑΝ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΣΚΑΦΟΣ & ΑΝΘΡΩΠΟΙ?
Distress phase. A situation wherein there is a reasonable certainty that a person, a vessel or other craft is threatened by grave and imminent danger and requires immediate assistance
Φάση κινδύνου: κατάσταση κατά την οποία υπάρχει λογική βεβαιότητα ότι ένα σκάφος ή άτομο απειλείται από σοβαρό και επικείμενο κίνδυνο και χρειάζεται άμεση βοήθεια.
Σύμφωνα με την εγκύκλιο MSC.1/Circ.896/Rev.2 26 May 2016 του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας (ΙΜΟ) με τις συστάσεις προς τα κράτη να λάβουν μέτρα για την αποφυγή μη ασφαλών πρακτικών που σχετίζονται με τη διακίνηση ή τη μεταφορά μεταναστών δια θαλάσσης, την αναφορά περιστατικών μεταναστών στη θάλασσα και υπόπτων διακινητών και πλοίων, σύμφωνα με το εσωτερικό και το διεθνές δίκαιο:
«μη ασφαλείς πρακτικές» σημαίνει κάθε πρακτική που περιλαμβάνει τη λειτουργία πλοίου που είναι: 1 προφανώς σε συνθήκες που παραβιάζουν θεμελιώδεις αρχές της ασφάλειας στη θάλασσα, ιδίως εκείνες της Διεθνούς Σύμβασης για the Safety of Life at Sea, 1974, όπως τροποποιήθηκε (στο εξής SOLAS 1974) ή 2 δεν είναι κατάλληλα επανδρωμένα, εξοπλισμένα ή αδειοδοτημένα για τη μεταφορά επιβατών σε διεθνή ταξίδια, και ως εκ τούτου αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τη ζωή ή την υγεία των επιβατών, συμπεριλαμβανομένων των συνθηκών επιβίβασης και αποβίβασης.
Σημειώνεται ότι ο
ΙΜΟ, ο οποίος εξέδωσε την παραπάνω εγκύκλιο, είναι ο οργανισμός υπό την αιγίδα του οποίου συνήφθη η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας
UNCLOS.
Είναι προφανές από τα παραπάνω ότι ο κίνδυνος δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένη περιοριστική περιπτωσιολογία όπως η ακυβερνησία, η προσάραξη του σκάφους κλπ. Και δεν θα μπορούσαν άλλωστε οι διεθνείς συμβάσεις να περιορίσουν την έννοια του κινδύνου σε συγκεκριμένη περιπτωσιολογία διότι πάντοτε θα υπάρχουν καταστάσεις οι οποίες δεν έχουν προβλεφθεί και περιγραφεί εκ των προτέρων.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, κίνδυνος υπάρχει και όταν ένα σκάφος μεταφέρει επιβάτες ενώ δεν είναι αδειοδοτημένο και προορισμένο για τον σκοπό αυτό και δεν είναι κατάλληλα επανδρωμένο και εξοπλισμένο. Και είναι σχεδόν βέβαιο ότι μία τέτοια περίπτωση ήταν το αλιευτικό της Πύλου. Ήταν ένα πλοίο το οποίο
- δεν ήταν προορισμένο και αδειοδοτημένο να μεταφέρει ανθρώπους σε διεθνή ταξίδια,
- δεν διέθετε σωστικές λέμβους και σωσίβια (παραβίαση SOLAS)
- ήταν υπερφορτωμένο με ανθρώπους
- και είναι αμφίβολο το αν διέθετε αδειοδοτημένο κυβερνήτη.
Σύμφωνα με τον F. Giacomo, Εκπρόσωπο Τύπου του Γραφείου Συντονισμού για τη Μεσόγειο του IOM:
Όλα τα σκάφη στα οποία ταξιδεύουν μετανάστες πρέπει να θεωρούνται ακατάλληλα για ναυσιπλοΐα και επομένως σε κίνδυνο κ πρέπει να διασωθούν αμέσως, χωρίς καθυστέρηση. Αυτό ακόμη κ όταν φαίνεται να μην έχουν προβλήματα, γιατί σε λίγα λεπτά μπορεί να βυθιστούν.
Είναι αναμφίβολο ότι ο κίνδυνος υπήρχε! Και όταν υπάρχει κίνδυνος υπάρχει υποχρέωση για έρευνα και διάσωση.
Τίθεται όμως το εξής ζήτημα: Πώς αντιδρά σε τέτοιο περιστατικό ένας μηχανισμός που από το 2019 έως το 2022 λειτουργούσε υπό τον σχήμα ΕΝΦΕΣ - Εθνικός Συντονιστής και είχε ως προσανατολισμό του την αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης? Τί προηγείται? Η αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης ή η έρευνα και διάσωση?
- ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ
Στο πλαίσιο της αερολογίας "κανείς δεν μπορεί να παρέμβει σε πλοίο στην ανοιχτή θάλασσα", τέθηκε και το ζήτημα ότι "κανείς δεν μπορεί να τους σώσει με το ζόρι και να ανέβει σε σκάφος στα διεθνή ύδατα".
Ο κανόνας είναι ότι η ανοιχτή θάλασσα διέπεται από την αρχή της ελευθερίας των θαλασσών (άρθρο 87 της UNCLOS - N. 2321/1995) και δεν υπόκειται σε κρατική εξουσία. Δηλαδή, στα διεθνή ύδατα ανοιχτά της Πύλου δεν εφαρμόζεται το ελληνικό δίκαιο διότι δεν αποτελούν μέρος της ελληνικής επικράτειας και δεν ασκεί η Ελλάδα κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή αυτή. Ασκεί όμως διεθνή δικαιοδοσία η οποία της απονέμεται από διεθνείς συμβάσεις όπως η δικαιοδοσία έρευνας και διάσωσης καθώς και δικαιοδοσίες που της απονέμονται από την UNCLOS
Το άρθρο 87 UNCLOS - N. 2321/1995 της κάνει μια ενδεικτική* απαρίθμηση των ελευθεριών στην ανοιχτή θάλασσα. Μία από τις επιμέρους ελευθερίες της ανοιχτής θάλασσας είναι η ελευθερία ναυσιπλοΐας. Προϋπόθεση για την ελευθεροπλοΐα στην ανοιχτή θάλασσα είναι το σκάφος να έχει την εθνικότητα ορισμένου κράτους, δηλαδή να φέρει την σημαία του. Αυτός ο νομικός δεσμός του σκάφους με ορισμένο κράτος - σημαίας είναι απαραίτητος. Μόνο το κράτος σημαίας νομιμοποιείται να ασκήσει δικαιοδοσία πάνω σε πλοίο στην ανοιχτή θάλασσα, το οποίο φέρει την σημαία του. Σημειώνεται ότι από τις φωτογραφίες τις οποίες δημοσίευσε το Λιμενικό δεν προκύπτει ότι το αλιευτικό έφερε σημαία. * [Τσάλτας κ.α. (2003) "Το διεθνές καθεστώς των θαλασσών και των ωκεανών", σελ. 350 επ.]
Το άρθρο 110 της UNCLOS ( N. 2321/1995) προβλέπει περιπτώσεις εξαίρεσης από την αρχή της δικαιοδοσίας του κράτους σημαίας. Σημειώνεται ότι πέρα από τις περιπτώσεις εξαίρεσης οι οποίες προβλέπονται από το Δίκαιο της Θάλασσας και άλλες συμβάσεις, πράξεις εξουσίας σε εμπορικό πλοίο στην ανοιχτή θάλασσα μπορούν να γίνουν και με την συγκατάθεση του πλοιάρχου ή του κράτους - σημαίας*. * [Τσάλτας κ.α. (2003) "Το διεθνές καθεστώς των θαλασσών και των ωκεανών", σελ. 359]
Τέτοιες περιπτώσεις είναι
α) πειρατεία
β) δουλεμπόριο
γ) παράνομες ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές
δ) δεν έχει εθνικότητα
ε) αν και φέρει ξένη σημαία ή αρνείται να υψώσει την σημαία του, έχει στην πραγματικότητα την ίδια εθνικότητα με το πολεμικό πλοίο
Στις περιπτώσεις αυτές, μόνο πολεμικό πλοίο ή άλλο δημόσιο και κατάλληλα εξουσιοδοτημένο πλοίο μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα ελέγχου και επίσκεψης (110 παρ. 5 της UNCLOS - N. 2321/1995). Επομένως, είναι ανακριβές ότι μόνο πολεμικό σκάφος μπορούσε να ασκήσει πράξεις διεθνούς δικαιοδοσίας της Ελλάδας. Αν έχει εξουσιοδοτηθεί σχετικά και άλλο δημόσιο πλοίο τότε μπορεί και αυτό να ασκήσει τις συγκεκριμένες πράξεις.
Σημειώνεται ότι η παράνομη μεταφορά μεταναστών δεν υπάγεται στην έννοια της εμπορίας δούλων*. Συνεπώς, πράγματι δεν θα μπορούσε με νομική βάση την δουλεμπορία να ασκηθεί το δικαίωμα επίσκεψης.
* [Εμ. Ρούκουνας (2006) "Διεθνές Δίκαιο", σελ. 168]
Article 110 Right of visit
1. Except where acts of interference derive from powers conferred by treaty, a warship which encounters on the high seas a foreign ship, other than a ship entitled to complete immunity in accordance with articles 95 and 96, is not justified in boarding it unless there is reasonable ground for suspecting that:
(a) the ship is engaged in piracy;
(b) the ship is engaged in the slave trade;
(c) the ship is engaged in unauthorized broadcasting and the flag State of the warship has jurisdiction under article 109;
(d) the ship is without nationality; or
(e) though flying a foreign flag or refusing to show its flag, the ship is, in reality, of the same nationality as the warship.
2. In the cases provided for in paragraph 1, the warship may proceed to verify the ship's right to fly its flag. To this end, it may send a boat under the command of an officer to the suspected ship. If suspicion remains after the documents have been checked, it may proceed to a further examination on board the ship, which must be carried out with all possible consideration.
3. If the suspicions prove to be unfounded, and provided that the ship boarded has not committed any act justifying them, it shall be compensated for any loss or damage that may have been sustained.
4. These provisions apply mutatis mutandis to military aircraft.
5. These provisions also apply to any other duly authorized ships or aircraft clearly marked and identifiable as being on government service.
Το συγκεκριμένο αλιευτικό δεν έφερε σημαία, όπως προκύπτει από τις φωτογραφίες που δημοσίευσε το Λιμενικό. Όπως σημειώνει ο Ρούκουνας*
"Στην πράξη, όταν ένα πολεμικό πλοίο συναντά στην ανοικτή θάλασσα ύποπτο ξένο εμπορικό πλοίο, μπορεί να του ζητήσει με τον ασύρματο ή με τον τηλεβόα, ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο να υψώσει την σημαία του ή να παράσχει περισσότερα στοιχεία της ταυτότητας του. Αν το εμπορικό πλοίο δεν συμμορφωθεί και συνεχίσει τον πλου του τότε το πολεμικό μπορεί να ρίψει προειδοποιητικές βολές προς την κατεύθυνση της πλώρης. Επίσης, μπορεί να αποστείλει υπό τη διοίκηση αξιωματικού άγημα προς το ύποπτο πλοίο"
*[Ρούκουνας (2006) "Διεθνές Δίκαιο", σελ. 168]
Είναι ανησυχητική, κατά την άποψή μας, η ευκολία με την οποία οι υποψήφιοι βουλευτές της ΝΔ αποστρέφονται την διεθνή δικαιοδοσία της Ελλάδας, υπό το πρόσχημα της τήρησης της διεθνούς νομιμότητας. Ήταν επικοινωνιακή τακτική υψηλού ρίσκου καθώς περνάει το μήνυμα ότι η Ελλάδα μπορεί και να μην ασκεί την διεθνή δικαιοδοσία της και μάλιστα σε ύδατα για τα οποία δεν υπάρχουν (ακόμα) διεκδικήσεις από την Τουρκία. Σίγουρα όμως θα μπορούσε η Τουρκία να αξιοποιήσει στο μέλλον την στάση αυτή της ΝΔ.
- ΔΙΑΣΩΣΗ ΑΛΙΕΥΤΙΚΩΝ
Δεν είναι η πρώτη φορά κατά την οποία η Ελλάδα έρχεται αντιμέτωπη με τον συγκεκριμένο τύπο σκάφους το οποίο μεταφέρει μετανάστες.
Από την ανάλυση των Δελτίων Τύπου του Λιμενικού προκύπτει ότι από τα 42 περιστατικά, τα 3 αφορούσαν σε αλιευτικό. Το 3ο περιστατικό ήταν αυτό της Πύλου. Στα άλλα 2 περιστατικά είχε γίνει επιχείρηση διάσωσης. Με μια λεπτομέρεια: η διάσωση έγινε από παραπλέοντα σκάφη. Μάλιστα, στο ένα από αυτά τα περιστατικά έγινε ρυμούλκηση προς την Ελλάδα και στο σκάφος επέβαιναν 483 αλλοδαποί.
- ΤΟ ΑΝΕΦΙΚΤΟ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΔΙΑΣΩΣΗΣ
Η αμέσως επόμενη επικοινωνιακή γραμμή της Νέας Δημοκρατίας ήταν ότι τάχα μία επιχείρηση διάσωσης μπορούσε να προκαλέσει την άμεση βύθιση του σκάφους και κατ' επέκταση τον θάνατο του συνόλου των επιβατών.
Η άποψη αυτή όμως στρέφεται κατά του Λιμενικού.
Συγκεκριμένα, με το επιχείρημα αυτό η ΝΔ καταφέρθηκε κατά του Λιμενικού το οποίο το θεωρεί ανάξιο να σχεδιάσει επιτυχημένες επιχειρήσεις διάσωσης και μάλιστα όταν στο παρελθόν το έχει κάνει με απόλυτη επιτυχία και υπό αντίξοες συνθήκες.
Είναι απορίας άξιο γιατί σε ένα αλιευτικό στο οποίο επέβαιναν 483 επιβάτες ήταν εφικτό να γίνει επιχείρηση διάσωσης με ρυμούλκηση και μάλιστα "υπό ιδιαίτερα δυσμενείς καιρικές συνθήκες καθώς στην περιοχή έπνεαν δυτικοί άνεμοι εντάσεως 7 BF" αλλά, κατά την γνώμη του υπηρεσιακού υπουργού Πολιτικής Προστασίας Ευάγγελου Τουρνά και της Νέας Δημοκρατίας, ήταν ανέφικτο στο περιστατικό της Πύλου στο οποίο επικρατούσαν καλές καιρικές συνθήκες. Ποιο ακριβώς μήνυμα ήθελαν να περάσουν? Ότι το Λιμενικό δεν είναι σε θέση να σχεδιάσει και να εκτελέσει μία επιτυχημένη επιχείρηση διάσωσης. Προφανώς, η επιχειρησιακή επάρκεια του Λιμενικού έχει αποδειχθεί σε προηγούμενα πολύ πιο σύνθετα και δυσκολότερα περιστατικά. Ήταν το λιγότερο ατυχής η προσπάθεια της ΝΔ να μετακυλίσει τις ευθύνες στο Λιμενικό.
- ΟΙ ΓΚΡΙΖΕΣ ΖΩΝΕΣ ΤΗΣ ΝΔ
Ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως και τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης, απέτυχαν να θέσουν το ζήτημα στην σωστή του βάση.
Η μεγάλη εικόνα πίσω από την ρητορική της ΝΔ ήταν το "γκριζάρισμα" θαλάσσιων περιοχών του Ιονίου. Η ρητορική της ΝΔ ταυτίστηκε με την άρνηση της άσκησης διεθνούς δικαιοδοσίας της Ελλάδας.
Οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης όπως και η άσκηση των υπόλοιπων δυνατοτήτων που δίνει στην χώρα μας το Δίκαιο της Θάλασσας είναι μέσο προάσπισης και κατοχύρωσης των εθνικών μας συμφερόντων. Οποιαδήποτε υποχώρηση από ζητήματα διεθνούς δικαιοδοσίας της Ελλάδας, βλάπτουν τα εθνικά συμφέροντα και τροφοδοτούν την Τουρκία με νέα επιχειρήματα και διεκδικήσεις. Αυτό κατάφερε η Νέα Δημοκρατία με την ρητορική περί περιορισμένης διεθνούς δικαιοδοσίας της Ελλάδας.
Εξάλλου, το ίδιο το Υπουργείο Εξωτερικών επί Ν. Δένδια,
παραδέχεται σε κείμενό του για τα ζητήματα Ελληνοτουρκικών Σχέσεων (
pdf) ότι
η Τουρκία θέτει ζήτημα Έρευνας & Διάσωσης. Πρόκειται λοιπόν για απολύτως ευαίσθητα ζητήματα στα οποία θα έπρεπε η Νέα Δημοκρατία να συμπεριφερθεί με μεγάλη περίσκεψη και
να μην τροφοδοτεί με επιχειρήματα την Τουρκία. Ναι, ήταν σε προεκλογική εκστρατεία και επεδίωκε την νίκη. Αλλά, νίκη με κάθε κόστος? Ακόμα και ενάντια στα εθνικά συμφέροντα?
Με άξονα τη διαφορά για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας (1973), και την κρίση που επακολούθησε φέρνοντας τις δύο χώρες σε έντονη αντιπαράθεση, της οποίας επιλήφθηκε τελικώς, κατόπιν ελληνικής πρωτοβουλίας, τόσο το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, όσο και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, η Τουρκία άρχισε, σταδιακά, να θέτει σε εφαρμογή την πολιτική των αυξανόμενων αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων που σταδιακά περιέλαβε:
• αμφισβήτηση του νομίμου και κυριαρχικού δικαιώματος της Ελλάδας, με απειλή πολέμου (casus belli), να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια, όπως προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας και όπως έχει πράξει το σύνολο σχεδόν των παράκτιων κρατών της διεθνούς κοινότητας, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης (σε Εύξεινο Πόντο και Ανατολική Μεσόγειο),
• αμφισβήτηση του εύρους του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου, μέσω συνεχών παραβιάσεών του από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη,
• αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επί νησιών και παραβίασή της ακόμα και στην περίπτωση κατοικημένων περιοχών,
• αμφισβήτηση των θαλάσσιων συνόρων
• αμφισβήτηση των αρμοδιοτήτων εντός του FIR Αθηνών που ασκεί η Ελλάδα βάσει αποφάσεων του ICAO, και η συνεχής άρνηση συμμόρφωσης της Τουρκίας προς τους κανόνες εναέριας κυκλοφορίας,
• αμφισβήτηση των αρμοδιοτήτων της Ελλάδας εντός της περιοχής ευθύνης της για θέματα έρευνας και διάσωσης και
• απαίτηση της Τουρκίας για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου.
Η έρευνα και διάσωση για αεροπορικά ατυχήματα διέπεται από το Παράρτημα 12 της Σύμβασης του Σικάγο του 1944 και τους Κανόνες και Συστάσεις του ICAO. [..] Όσον αφορά την έρευνα και διάσωση σε περιπτώσεις ναυτικών ατυχημάτων, η Ελλάδα ασκεί τον συντονισμό των εν λόγω επιχειρήσεων εντός του FIR Αθηνών, από τότε που αυτό δημιουργήθηκε τη δεκαετία του ΄50. Η ανάληψη από την Ελλάδα αρμοδιοτήτων για ναυτική έρευνα και διάσωση εντός του FIR Αθηνών αντικατοπτρίζει τη γεωγραφική πραγματικότητα στην περιοχή, δεδομένων των διάσπαρτων ελληνικών νησιών στο Αιγαίο, που επιτρέπουν την πλέον άμεση, ταχεία και αποτελεσματική, από επιχειρησιακής άποψης, παροχή υπηρεσιών για την προστασία της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα. Άλλωστε, τούτο συνάδει και με σχετικές συστάσεις του IMO και του ICAO περί ανάγκης σύμπτωσης των περιοχών Έρευνας και Διάσωσης, τόσο για αεροπορικά, όσο και για ναυτικά ατυχήματα, με τα όρια των FIRs. [..] Επίσης, τόσο κατά την υπογραφή όσο και κατά την επικύρωση της Σύμβασης του Αμβούργου του 1979, που ρυθμίζει θέματα ναυτικής έρευνας και διάσωσης και υιοθετήθηκε στο πλαίσιο του ΙΜΟ, η Ελλάδα δήλωσε ότι η περιοχή ευθύνης της συμπίπτει με το FIR Αθηνών, δήλωση που συμπεριλήφθηκε και στον νόμο με τον οποίο ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη η εν λόγω Διεθνής Σύμβαση, το 1989 (Ν. 1844/1989). [..] Παρά ταύτα, το 1988, η Τουρκία εξέδωσε τον Κανονισμό 1988/13559 (όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον Κανονισμό 2001/3275), με τον οποίο όρισε ως περιοχή ευθύνης της για παροχή υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης, χωρίς να διευκρινίζει εάν πρόκειται για ναυτικά ή και για αεροπορικά ατυχήματα, περιοχή που, πέραν των FIRs Κωνσταντινούπολης και Άγκυρας, περιλαμβάνει τμήμα του FIR Αθηνών μέχρι το μέσο περίπου του Αιγαίου, εγκλωβίζοντας μεγάλο τμήμα της ελληνικής επικράτειας εντός τουρκικής περιοχής έρευνας και διάσωσης. Τον Οκτώβριο του 2020, η Τουρκία με νεότερο Κανονισμό της (3095/2020), ο οποίος αναφέρεται ρητά σε έρευνα και διάσωση για ατυχήματα τόσο θαλασσίων όσο και εναερίων μέσων, επέκτεινε την περιοχή ευθύνης της για έρευνα και διάσωση στην Μεσόγειο – εντός του FIR Αθηνών – προς δυσμάς μέχρι τον 26ο Μεσημβρινό αγγίζοντας τα εξωτερικά χωρικά ύδατα των ανατολικών ακτών της Κρήτης, καταλαμβάνοντας έτι μεγαλύτερο τμήμα ελληνικής επικράτειας (π.χ. νησιά Κάσου και Καρπάθου) και ελληνικής περιοχής έρευνας και διάσωσης. Η τουρκική αυτή ενέργεια δηλαδή η συμπερίληψη ελληνικών νησιών, ελληνικών χωρικών υδάτων και ελληνικού εναερίου χώρου στην τουρκική περιοχή έρευνας και διάσωσης σαφώς παραβιάζει την κυριαρχία της Ελλάδας και τις σχετικές Διεθνείς Συμβάσεις. Η δε συμπερίληψη τμήματος του FIR Αθηνών στην τουρκική περιοχή ευθύνης, πέραν του ότι στερείται επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας, παραβιάζει ελληνικές αρμοδιότητες εκχωρημένες από τον ICAO. [..] Η δε νεότερη (Οκτώβριος 2020) επέκταση τουρκικής περιοχής έρευνας και διάσωσης στην Ανατολική Μεσόγειο, ώστε αυτή να ταυτίζεται με τα όρια του νέου επεκτατικού τουρκικού αφηγήματος της “Γαλάζιας Πατρίδας”, καταδεικνύει ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί την έρευνα και διάσωση ως άλλο ένα όχημα για την προώθηση των αναθεωρητικών και επεκτατικών της βλέψεων σε θαλάσσιες ζώνες πέραν κάθε έννοιας διεθνούς δικαίου. Σε κάθε περίπτωση, σημειώνεται ότι στην πράξη, η Ελλάδα, μέσω του αρμοδίου ελληνικού Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (Joint Rescue Coordination Center – JRCC) στον Πειραιά, συντονίζει αποτελεσματικά όλες τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, παρέχοντας εν προκειμένω υπηρεσίες σε όλα τα κινδυνεύοντα πλοία και αεροπλάνα εντός της ελληνικής περιοχής ευθύνης.
Είναι προφανές ότι η ΝΔ δεν θα έπρεπε να ανοίξει ζητήματα έρευνας και διάσωσης για μικροπολιτικούς λόγους. Δηλώσεις οι οποίες δημιουργούν την εντύπωση περιορισμένης διεθνούς δικαιοδοσίας της Ελλάδας, μπορούν να αξιοποιηθούν από την Τουρκία, και θα αξιοποιηθούν.
Η ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Στην από 16.06.2023 ανακοίνωση (pdf) του Λιμενικού Σώματος αναφέρεται ότι ξεκίνησε η ποινική διαδικασία για το συμβάν και ειδικότερα ότι η Λιμενική Αρχή Καλαμάτας συνέλαβε εννέα (09) άνδρες εθνικότητας Αιγυπτιακής, πλήρωμα του πλοίου για παράνομη είσοδο στη χώρα, για παράνομη διακίνηση αλλοδαπών, κατά παράβαση του Ν. 3386/2005 και του Ν. 4251/2014 όπως ισχύουν, καθώς επίσης και των άρθρων 187 (εγκληματική οργάνωση), 277 (πρόκληση ναυαγίου), 302 (ανθρωποκτονία από αμέλεια) και 306 (έκθεση ζωής σε κίνδυνο) του Π.Κ. Προανάκριση διενεργείται από το Κεντρικό Λιμεναρχείο Καλαμάτας.
Την 21.06.2023, οι συλληφθέντες τέθηκαν σε προσωρινή κράτηση. Διατηρούμε ζωηρές επιφυλάξεις για την κίνηση της ποινικής διαδικασίας κατά των φερόμενων ως λαθροδιακινητών και ειδικότερα για την ύπαρξη ελληνικής ποινικής δικαιοδοσίας (βλ. και ΑΠ 2070/2017).
Kατά το άρθρο 5 παρ. 1 του Ποινικού Κώδικα, οι Ελληνικοί Ποινικοί νόμοι εφαρμόζονται σε όλες τις πράξεις που τελέσθηκαν στο έδαφος της Ελληνικής Επικράτειας, ακόμη και από αλλοδαπούς. Έτσι, στην αποκλειστική κυριαρχία της Ελλάδος, εκτός από το χερσαίο έδαφος, τις νήσους, τους ποταμούς, τις λίμνες και κλειστές θάλασσες, ανήκουν και τα εσωτερικά ύδατα της Ελλάδος (κόλποι, όρμοι, λιμένες, αγκυροβόλια, εκβολές ποταμών) καθώς και η αιγιαλίτιδα ζώνη της Ελλάδος, η επιφάνεια της οποίας μαζί με τον υδάτινο όγκο της, το βυθό της και το υπέδαφος αυτού, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 22 του ΑΝ 2597/1940, αποτελεί τμήμα του Ελληνικού εδάφους.
Το έγκλημα της παράνομης μεταφοράς με πλοίο ή πλωτό μέσο στην Ελλάδα από το εξωτερικό υπηκόων τρίτων χωρών που δεν έχουν δικαίωμα εισόδου στο Ελληνικό έδαφος, στοιχειοθετείται και από την μεταφορά τους από το εξωτερικό στην αιγιαλίτιδα ζώνη με σκοπό την περαιτέρω προώθηση τους στη χώρα, εκτός αν πρόκειται για πλοίο με ξένη σημαία, το οποίο διέρχεται αβλαβώς από την αιγιαλίτιδα ζώνη οπότε δεν ασκείται η ελληνική ποινική δικαιοδοσία με βάση τους ορισμούς των άρθρων 17-19 της Συμβάσεως των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας, η οποία κυρώθηκε με τον ν. 2321/1995 από την Ελλάδα, πλην συνδρομής εξαιρέσεων από τις προβλεπόμενες στο άρθρο 27 της ως άνω συμβάσεως, οπότε επεκτείνονται στην Ελλάδα ως παράκτιο κράτος οι συνέπειες του τελουμένου στο διερχόμενο ξένο πλοίο εγκλήματος, ή πρόκειται για έγκλημα από αυτά που εμπίπτουν στις διατάξεις του άρθρου 8 του ΠΚ.
Κατά το άρθρο 16 του ΠΚ. τόπος τελέσεως της πράξεως (στοιχείο αποφασιστικής σημασίας για την εφαρμογή των κανόνων του διεθνούς ποινικού δικαίου που προσδιορίζουν εάν θα τύχουν εφαρμογής οι εθνικοί ποινικοί νόμοι ορισμένου κράτους), επί εγκλημάτων που τελούνται με θετική ενέργεια και το αποτέλεσμα τους επέρχεται και συμπίπτει με τη δράση αυτή είναι εκείνος όπου ο δράστης διέπραξε ολικά ή μερικά την αξιόποινη πράξη, δηλαδή την άρχισε ή τη συνέχισε, ενώ στα εγκλήματα όπου το αποτέλεσμα επέρχεται σε άλλο τόπο (εγκλήματα απόστασης) τόπος τελέσεως είναι τόσο ο τόπος όπου ο δράστης ενήργησε όσο και αυτός όπου επήλθε το αποτέλεσμα (ΑΠ 1354/2013).
Σύμφωνα με τα Δελτία Τύπου του Λιμενικού, το πλοίο ήταν σε διεθνή ύδατα και είχε κατεύθυνση την Ιταλία. Μάλιστα, το Λιμενικό επικαλείται την κατεύθυνση προς Ιταλία και όταν αναφέρεται στην "άρνηση αποδοχής βοήθειας".
Κατά συνέπεια, η παράτυπη μεταφορά μεταναστών εκτός Ελληνικών Χωρικών Υδάτων δεν υπάγεται στην Ελληνική Ποινική δικαιοδοσία.
