Στο άρθρο αυτό εξετάζουμε τις νέες τροποποιήσεις στην εκλογική νομοθεσία τις οποίες φέρνει ο Βορίδης για να απαγορεύσει εμμέσως το κόμμα Κασιδιάρη. Είχαμε αναλύσει και τις προηγούμενες στο άρθρο μας Απαγόρευση Κασιδιάρη: Όταν το 1975 ο Φλωράκης είχε προβλέψει τί θα κάνει το 2023 ο Βορίδης ότι η τροπολογία Βορίδη βρίσκεται εκτός της βούλησης του συντακτικού νομοθέτη. Η νέα τροπολογία Βορίδη της 7ης Απριλίου 2023 προκάλεσε την αντίδραση του Προέδρου του Α1 Πολιτικού Τμήματος του ΑΠ Χρ. Τζενερρίκου ο οποίος έκανε δημόσια δήλωση. Ο Βορίδης σήκωσε το γάντι για να απαντήσει ότι η Κυβέρνηση μπορεί να επιβληθεί στην δικαιοδοτική κρίση των δικαστηρίων. Ο δημόσιος διάλογος Υπουργού και Αρεοπαγίτη τραυματίζει ανεπανόρθωτα την αξιοπιστία της δικαστικής εξουσίας και την αμεροληψία της δικαιοδοτικής κρίσης. Η αντίληψη της Κυβέρνησης Μητσοτάκη ότι τα δικαστήρια είναι προέκταση του επιτελικού κράτους δε μπορεί να συνεχιστεί. Η ανησυχία την οποία προκάλεσε η 1η τροπολογία Βορίδη τον Φεβρουάριο του 2023 παραμένει. Η ΝΔ νομοθέτησε μία κερκόπορτα βγαλμένη από την δεκαετία του 1960. Η επικίνδυνη ρύθμιση με την οποία ελέγχεται δικαστικά το άρθρο 29 παρ. 1 εδ. α' του Συντάγματος παραμένει ως "μπαμπούλας" για τα δημοκρατικά κόμματα. Αγιάζει τα μέσα ο σκοπός? Πρέπει να παραβιαστεί το Σύνταγμα για να μην μπει το κόμμα Κασιδιάρη στην Βουλή. Αν ανοίξει αυτή η κερκόπορτα, κλείνει μετά? Ο Άρειος Πάγος δεν μπορεί να έχει τον ρόλο του ρυθμιστή των πολιτκών εξελίξεων και του εκλογικού αποτελέσματος. Πρόκειται για βάρος που δεν μπορεί και δεν πρέπει να σηκώσει το ανώτατο δικαστήριο.
Με το άρθρο 102 του Ν 5019/2023 (ΦΕΚ Α 27/14.02.2023) ενσωματώθηκε στην έννομη τάξη η 1η τροπολογία Βορίδη για την έμμεση απαγόρευση του κόμματος του Ηλία Κασιδιάρη. Είχε κατατεθεί στη Βουλή την Πέμπτη 2 Φεβρουαρίου 2023. Μπορείτε να βρείτε το σχετικό υλικό (πρακτικά, έκθεση επιστημονικής υπηρεσίας κλπ) στον ιστότοπο της Βουλής. Δείτε σχετικά το άρθρο μας ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΣΙΔΙΑΡΗ: Δημοσιεύτηκε ο Νόμος 5019/2023 που τροποποιεί την εκλογική νομοθεσία.
Η διάταξη η οποία ψηφίστηκε είχε ως εξής:
1. Στις βουλευτικές εκλογές λαμβάνουν μέρος είτε συνδυασμοί υποψηφίων ενός μόνο κόμματος, είτε συνδυασμοί συνασπισμού περισσότερων του ενός συνεργαζόμενων κομμάτων, είτε συνασπισμοί ανεξάρτητων υποψηφίων, είτε μεμονωμένοι υποψήφιοι. Για την κατάρτιση συνδυασμού πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις: α) Το κόμμα να έχει ιδρυθεί νόμιμα. β) Ο πρόεδρος, ο γενικός γραμματέας, τα μέλη της διοικούσας επιτροπής, ο νόμιμος εκπρόσωπος και η πραγματική ηγεσία του κόμματος να μην έχουν καταδικασθεί σε οποιονδήποτε βαθμό σε κάθειρξη για τα αδικήματα των κεφαλαίων 1 - 6 του Δεύτερου Βιβλίου του Ποινικού Κώδικα, ή σε οποιαδήποτε ποινή για εγκλήματα του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα που επισύρουν την ποινή της ισόβιας κάθειρξης. Η αποστέρηση του δικαιώματος κατάρτισης συνδυασμών, σύμφωνα με την παρούσα περίπτωση, ισχύει για τη χρονική διάρκεια της επιβληθείσας ποινής και υπολογίζεται από την επομένη της ημέρας της οριστικής καταδικαστικής απόφασης. Η έκτιση ή μη της ποινής ή η παραγραφή αυτής δεν ασκεί επιρροή στον υπολογισμό του ανωτέρω χρονικού διαστήματος. Στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου, η πραγματική ηγεσία έχει την έννοια ότι πρόσωπο άλλο από εκείνο που κατέχει τυπικά θέση προέδρου, γενικού γραμματέα, μέλους της διοικούσας επιτροπής ή νομίμου εκπροσώπου με συγκεκριμένες πράξεις του εμφανίζεται να ασκεί διοίκηση του κόμματος, ή να έχει τοποθετήσει εικονική ηγεσία, ή να έχει τον ηγετικό πολιτικό ρόλο προς το εκλογικό σώμα. γ) Η οργάνωση και η δράση του κόμματος να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. H κρίση περί του ότι η δράση του πολιτικού κόμματος δεν εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος δύναται να λάβει χώρα μόνο όταν υφίσταται καταδίκη σε οποιονδήποτε βαθμό υποψηφίων βουλευτών ή ιδρυτικών μελών ή διατελεσάντων προέδρων για τα αδικήματα των άρθρων 134, 187 και 187Α του Ποινικού Κώδικα. Στην περίπτωση συνασπισμού κομμάτων οι ανωτέρω προϋποθέσεις πρέπει να συντρέχουν για καθένα από τα κόμματα που απαρτίζουν τον συνασπισμό. Η συνδρομή των προϋποθέσεων της παρούσας ελέγχεται αυτεπαγγέλτως από το Α1 Τμήμα του Αρείου Πάγου. Προς υποβοήθηση της κρίσης του, δικαίωμα να υποβάλουν υπόμνημα με στοιχεία τεκμηρίωσης μέχρι τη λήξη της προθεσμίας της παρ. 1 του άρθρου 34, έχουν: i) τα πολιτικά κόμματα και οι συνασπισμοί κομμάτων που έχουν εκλέξει αντιπροσώπους στη Βουλή των Ελλήνων στις τελευταίες γενικές βουλευτικές εκλογές από τους συνδυασμούς του ίδιου κόμματος ή συνασπισμού, ii) τα πολιτικά κόμματα και οι συνασπισμοί, που έχουν εκλέξει αντιπροσώπους στις τελευταίες εκλογές για την ανάδειξη των Ελλήνων αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το Α1 Τμήμα του Αρείου Πάγου σε περίπτωση αυτεπάγγελτου ελέγχου ή υποβολής υπομνημάτων με στοιχεία τεκμηρίωσης για τα οριζόμενα, καλεί με οποιονδήποτε πρόσφορο τρόπο το ελεγχόμενο κόμμα, να λάβει γνώση και να υποβάλει υπόμνημα με τις απόψεις του.
Η διάταξη αυτή φιλοδοξεί να απαγορεύσει εμμέσως το κόμμα Κασιδιάρη βάζοντας "φρένο" στο δικαίωμα κατάρτισης ψηφοδελτίων. Αν το κόμμα δεν μπορέσει να καταρτίσει ψηφοδέλτιο τότε δεν μπορεί να λάβει μέρος στις εκλογές. Χωρίς ωστόσο το ίδιο το κόμμα να έχει απαγορευθεί. Άλλωστε, δεν προβλέπεται συνταγματικά η άμεση απαγόρευση πολιτικού κόμματος στην Ελλάδα.
Ως κριτήρια τέθηκαν:
1) να μην έχει καταδικαστεί, έστω και πρωτόδικα, η πραγματική ηγεσία του κόμματος σε κάθειρξη για τα αδικήματα των κεφαλαίων 1 - 6 του Δεύτερου Βιβλίου του Ποινικού Κώδικα και
2) η οργάνωση και η δράση του κόμματος να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. H κρίση περί του ότι η δράση του πολιτικού κόμματος δεν εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος δύναται να λάβει χώρα μόνο όταν υφίσταται καταδίκη σε οποιονδήποτε βαθμό υποψηφίων βουλευτών ή ιδρυτικών μελών ή διατελεσάντων προέδρων για τα αδικήματα των άρθρων 134, 187 και 187Α του Ποινικού Κώδικα.
Η τροπολογία Βορίδη είναι πολλαπλώς προβληματική.
Αρχικά, καλεί το δικαστήριο να κάνει διάγνωση περί πραγματικής και εικονικής ηγεσίας αφήνοντας ωστόσο ανοιχτό ένα ευρύ πεδίο κρίσης. Θα έπρεπε όμως να συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή να είναι ιδιατέρως στενό το πλαίσιο δικαστικής κρίσης όταν αφορά στα πολιτικά κόμματα. Και τούτο διότι οι περιορισμοί οι οποίοι αφορούν στα πολιτικά κόμματα είναι ταυτόχρονα και περιορισμοί στα πολιτικά δικαιώματα των πολιτών. Πολλώ δε μάλλον όταν οι περιορισμοί προέρχονται από άλλα πολιτικά κόμματα τα οποία έχουν συμφέρον να μην μοιραστούν την εξουσία με νέους "παίχτες". Τα πολιτικά κόμματα είναι οχήματα συμμετοχής στην Δημοκρατία.
Ταυτόχρονα, φαίνεται να καταστρατηγεί τις διατάξεις των άρθρων 51 παρ. 3 και 55 παρ. 1 του Συντάγματος σύμφωνα με τα οποία απαιτείται αμετάκλητη καταδίκη για την στέρηση δικαιώματος εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Φυσικά, η Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι δεν αποστερεί το δικαίωμα του εκλέγεσθαι αλλά θέτει διοικητική ρύθμιση σε επίπεδο πολιτικού κόμματος και συγκεκριμένα ρυθμίζει τις προϋποθέσεις οι οποίες πρέπει να πληρούνται για την κατάρτιση ψηφοδελτίων. Ότι δηλαδή δεν πρόκειται περί κύρωσης. Ουδέποτε όμως έκρυψε η Κυβέρνηση ότι η τροπολογία Βορίδη είναι ad hoc. Είναι μια φωτογραφική ρύθμιση η οποία απαγορεύσει εμμέσως συγκεκριμένο κόμμα και συγκεκριμένο υποψήφιο. Έτσι τουλάχιστον υποστηρίζουν οι εμπνευστές της, αν και έχουμε επιφυλάξεις για το πώς θα χρησιμοποιηθεί στο μέλλον. Έτσι όμως καταστρατηγείται η αρχή ότι οι νόμοι πρέπει να περιέχουν γενικές και αφηρημένες ρυθμίσεις και ότι ως εκ τούτου δεν ρυθμίζουν ατομικές περιπτώσεις.
Σε ό,τι αφορά στην αποστέρηση πολιτικών δικαιωμάτων ως παρεπόμενη ποινή, παραπέμπουμε στο παλαιότερο άρθρο μας ΠΟΙΝΙΚΟΜΑΧΟΙ: Το ιστορικό του Νέου Ποινικού Κώδικα - Τί ισχύει με την Στέρηση Πολιτικών Δικαιωμάτων. Στο άρθρο αυτό εξηγούμε ότι το ντελίριο ποινικού ψεκασμού της κυβέρνησης Μητσοτάκη δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Ο νέος ποινικός κώδικας δεν κατήργησε την στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων. Η νομοπαρασκευαστική επιτροπή του νέου Ποινικού Κώδικα ήταν σαφής: η διάταξη έπρεπε να μεταφερθεί από τον Ποινικό Κώδικα στην εκλογική νομοθεσία. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη το θυμήθηκε 2 χρόνια μετά. Ούτε καν η πρωτόδικη καταδίκη της Χρυσής Αυγής τον Οκτώβριο του 2020 δεν στάθηκε ικανή να ευαισθητοποιήσει την Κυβέρνηση Μητσοτάκη. Μόλις τον Ιούνιο του 2021, δηλαδή 8 ολόκληρους μήνες μετά την καταδίκη της Χρυσής Αυγής και 2 χρόνια μετά την θέση του νέου Ποινικού Κώδικα, το θεσμοθέτησε με το άρθρο 92 του Ν. 4804/2021 (ΦΕΚ Α 90/05.06.2021). Και σκεφτείτε ότι μέχρι τότε η Νέα Δημοκρατία είχε ήδη τροποποιήσει 5 φορές τον Ποινικό Κώδικα αλλά παρόλα αυτά τούτο δεν στάθηκε ικανό να τους υπενθυμίσει ότι είχαν αφήσει ανοιχτή μια εκκρεμότητα. Δείτε αναλυτικά το άρθρο μας Ιστορικό Τροποποιήσεων του Ποινικού Κώδικα.
Τέλος, για πρώτη φορά γίνεται δεκτή από τον νομοθέτη η άποψη ότι δύναται να τεθεί σε δικαστική κρίση το άρθρο 29 παρ. 1 εδ. α' του Συντάγματος το οποίο ορίζει: "Έλληνες πολίτες που έχουν το εκλογικό δικαίωμα μπορούν ελεύθερα να ιδρύουν και να συμμετέχουν σε πολιτικά κόμματα, που η οργάνωση και η δράση τους οφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος".
Εκτίμησή μας είναι ότι αυτό συνιστά το πλέον προβληματικό και σκοτεινό σημείο της τροπολογίας Βορίδη. Είναι η διάταξη η οποία θεωρούμε βέβαιο ότι μελλοντικά θα χρησιμοποιηθεί εις βάρος των κομμάτων της αριστεράς. Υιοθετούμε την άποψη ότι ο Συντακτικός Νομοθέτης του 1975 δεν προσέδωσε δυνατότητα δικαστικού ελέγχου στο άρθρο 29 παρ. 1 εδ. α' του Συντάγματος ούτε ρητά ούτε ερμηνευτικά. Εξηγούμε τα παραπάνω με παράθεση υλικού από την Συντακτική Βουλή του 1975 στο άρθρο μας Απαγόρευση Κασιδιάρη: Όταν το 1975 ο Φλωράκης είχε προβλέψει τί θα κάνει το 2023 ο Βορίδης.
Το κόμμα Κασιδιάρη, έκανε ενέργειες για να φανεί ότι συμμορφώνεται με τις διατάξεις του άρθρου 32 παρ. 1 του ΠΔ 26/2012, όπως αυτό τροποποιήθηκε με την τροπολογία Βορίδη (άρθρο 102 του Ν 5019/2023) σε ό,τι αφορά στο σκέλος της ηγεσίας του κόμματος. Την Τρίτη 4 Απριλίου 2023, ο επίτιμος αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Αναστάσιος Κανελλόπουλος, εξελέγη (pdf) Πρόεδρος του κόμματος. Προφανώς, το σκεπτικό πίσω από αυτή την ενέργεια είναι ότι ένας πρώην αντιεισαγγελέας αποκλείεται να λειτουργεί ως αχυράνθρωπος του έγκλειστου Κασιδιάρη και ότι ως εκ τούτου πληρούται η προϋπόθεση της τροπολογίας Βορίδη περί πραγματικής ηγεσίας.
Την Παρασκευή 7 Απριλίου 2023, ο Βορίδης κατέθεσε νέα τροπολογία (1700/166 7.4.2023) για την εκ νέου τροποποίηση του άρθρου 32 παρ. 1 του ΠΔ 26/2012. Δείτε στο site της Βουλής το σχετικό υλικό.
Με την νέα τροπολογία Βορίδη προβλέπεται ένας νέος δικαστικός σχηματισμός: η "Ολομέλεια του Α1 Πολιτικού Τμήματος του Αρείου Πάγου" στον οποίο ανατίθεται η κρίση για το κόμμα Κασιδιάρη. Δηλαδή, αντί να κρίνει το Α1 Πολιτικό Τμήμα του Αρείου Πάγου (ΑΠ) στην "κανονική" πενταμελή σύνθεσή του τα περί συνδρομής των προϋποθέσεων του εκλογικού νόμου, όπως προέβλεπε η 1η τροπολογία Βορίδη τον Φεβρουάριο, θα κρίνει τελικά ένας σχηματισμός ο οποίος δεν προβλέπεται από τον Ν. 4938/2022 "Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων".
Ειδικότερα, κατά το άρθρο 27 του Ν. 4938/2022 "Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων", ορίζεται ότι το δικαστήριο του Αρείου Πάγου δικάζει σε τμήματα και σε Ολομέλεια. Ταυτόχρονα ορίζεται ότι κάθε τμήμα συγκροτείται από τον πρόεδρό του και τέσσερις (4) αρεοπαγίτες. Συνεπώς, η εκ του νόμου σύνθεση τμήματος του Αρείου Πάγου είναι πενταμελής. Η "Ολομέλεια" η οποία αναφέρεται στην διάταξη αυτή δεν αφορά σε Ολομέλεια Τμήματος αλλά στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου και δεν σχετίζεται με όσα ορίζει η νέα τροπολογία Βορίδη. Επομένως, δεν προβλέπεται στον Ν. 4938/2022 σχηματισμός "Ολομέλεια Τμήματος Αρείου Πάγου". Τί θα κάνει ο Βορίδης? Θα τροποποιήσει και τον Ν. 4938/2022?
Με την απόφαση 63/2022 (ΦΕΚ Β 4106/01.08.2022) της Ολομέλειας του ΑΠ σε Συμβούλιο, έγινε η κατανομή των μελών του ΑΠ στα τμήματα για το δικαστικό έτος 2022-2023. Σύμφωνα με αυτήν, η σύνθεση του Α1 Πολιτικού Τμήματος έχει ως εξής:
Χρήστος Τζανερρίκος, Αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου, ως πρόεδρος, και
1) Ευδοξία Κιουπτσίδου-Στρατουδάκη,
2) Ιωάννα Κλάπα-Χριστοδουλέα,
3) Χρήστος Κατσιάνης,
4) Ασημίνα Υφαντή,
5) Κανέλλα Τζαβέλλα-Δημαρά,
6) Στέφανος-Σπυρίδων Πανταζόπουλος,
7) Γεώργιος Παπαγεωργίου,
8) Κορνηλία Πανούτσου,
9) Φώτιος Μουζάκης και
10) Αικατερίνη Χονδρορίζου,
ως μέλη.
Την Κυριακή 9 Απριλίου 2023, και αφού είχε ήδη δοθεί στη δημοσιότητα η νέα τροπολογία Βορίδη, τα ρεπορτάζ (pdf) ανέφεραν ότι ο Πρόεδρος του Α1 Πολιτικού Τμήματος του ΑΠ, ο Αντιπρόεδρος ΑΠ Χρήστος Τζανερρίκος φέρεται να δήλωσε οτι συνιστά "παρέμβαση στη λειτουργία του Αρείου Πάγου η τροπολογία για το κόμμα Κασιδιάρη". Αναλυτικά η δήλωσή του, όπως την αναπαρήγαγαν τα ρεπορτάζ, έχει ως εξής:
«Με βάση την τροπολογία – προσθήκη του ΥΠΕΣ, με την οποία τροποποιείται η παρ. 1 του άρθρου 32 του π. δ. 26/2012, εισάγεται η πρωτοφανής για τα δικαστικά χρονικά ρύθμιση, που θεσμοθετεί την ολομέλεια πολιτικού τμήματος του Αρείου Πάγου. Πρωτοφανής, καθόσον αποτελεί ευθεία παρέμβαση στη λειτουργία του Αρείου Πάγου, αφού τόσο κατά το άρθρο 23 του προϊσχύσαντος Ν. 1756/1988, όσο και κατά το άρθρο 27 του ήδη ισχύοντος Ν. 4938/2022: «…Κάθε τμήμα συγκροτείται από τον Πρόεδρο και τέσσερις (4) αρεοπαγίτες…» και όχι από το σύνολο των αρεοπαγιτών, που υπηρετούν σ’ αυτό, ο αριθμός των οποίων, σημειωτέον, δεν είναι ο ίδιος σε όλα τα τμήματα, αλλά μπορεί να μεταβάλλεται, με σχετικές αποφάσεις της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου ή σε έκτακτες περιπτώσεις με πράξεις του Προέδρου του ΑΠ, που εγκρίνονται από την ολομέλεια αυτού. Ουδέποτε έχει προβλεφθεί ολομέλεια τμήματος συγκροτούμενη απ’ όλους του Δικαστές αυτού. Να σημειωθεί, ακόμη, ότι σε περίπτωση ισοψηφίας σε «ολομέλεια» τμήματος με άρτιο αριθμό Δικαστών, αφού οι πολυμελείς συνθέσεις (άρθρο 4 Ν. 1756/1988 και ήδη ισχύοντος 4938/2022) πρέπει να έχουν περιττό αριθμό, θα έπρεπε να εισαχθεί (δίκην σωματείου) ρύθμιση ότι υπερισχύει η γνώμη του Προέδρου του. Η ρύθμιση, που εισάγεται με την επίμαχη τροπολογία, παρά την κατ’ επίφαση αιτιολογία της, δηλαδή της «θωράκισης της όποιας απόφασης του Αρείου Πάγου» για την ανακήρυξη ή μη κομμάτων, που αναφέρονται στο άρθρο 32 του π. δ. 26/2012, ώστε να μη μπορεί αυτή να αμφισβητηθεί, αποτυπώνει, φωτογραφικά, τη δυσπιστία και την έλλειψη εμπιστοσύνης στο πρόσωπό μου, εκ μέρους της Κυβέρνησης, που είχε τη σχετική νομοθετική πρωτοβουλία, αναφορικά με την άσκηση της διακριτικής μου ευχέρειας να ορίζω την (πενταμελή) σύνθεση του τμήματος του οποίου είμαι Πρόεδρος. Άραγε οι εκατοντάδες χιλιάδες αποφάσεις των τμημάτων του Αρείου Πάγου, που έχουν εκδοθεί ή θα εκδοθούν με τις πενταμελείς τους συνθέσεις και όχι από τις ολομέλειές τους δεν είναι θωρακισμένες και μπορεί να αμφισβητούνται; Η δεύτερη προσθήκη, κατά την οποία το Α1 τμήμα του ΑΠ, μπορεί να ζητεί στοιχεία για την τεκμηρίωση της σχετικής του κρίσης, από τις κατά περίπτωση αρμόδιες ή άλλες αρχές ήταν εντελώς περιττή, αφού με την ήδη ισχύουσα από τον περασμένο Φεβρουάριο ρύθμιση το τμήμα ελέγχει και αυτεπαγγέλτως τη συνδρομή των προϋποθέσεων ανακήρυξης. Στο πλαίσιο, επομένως, της αυτεπάγγελτης έρευνάς του, από που θα αντλούσε τα στοιχεία, για την τεκμηρίωση της κρίσης του; από τον μπακάλη της γειτονιάς; Τέλος, δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι ο ΥΠΕΣ, προαναγγέλλοντας την τροπολογία σε εκπομπή της ΕΡΤ την Πέμπτη 06-04-2023, παρενέβη, ανεπίτρεπτα, ευθέως στην κρίση του Α1 τμήματος του ΑΠ, αφού δήλωσε, μεταξύ άλλων: «Δεν μπορεί να υπάρχει μια βαθιά αντίφαση, από τη μια μεριά το ποινικό τμήμα της δικαιοσύνης (σημ: ξέχασε να πει κατωτέρου του ΑΠ Δικαστηρίου) να τον καταδικάζει (τον Κασιδιάρη) ως αρχηγό εγκληματικής οργάνωσης και να έρχεται ένα άλλο τμήμα της δικαιοσύνης επίσης, το Α1 του Αρείου Πάγου, που λέει ότι είναι πολιτικός αρχηγός». Δηλαδή, ο ΥΠΕΣ, εμμέσως, πλην σαφώς υπέδειξε στους Δικαστές του Α1 τμήματος ποια θα πρέπει να είναι η κρίση τους, για το συγκεκριμένο θέμα».
Κατόπιν, την σκυτάλη πήρε την ίδια ημέρα ο Βορίδης ο οποίος απάντησε (pdf) στον Πρόεδρο του Α1 Τμήματος του ΑΠ λέγοντας ότι η νομοθέτηση είναι αρμοδιότητα της Βουλής κι όχι των δικαστών.
Με τον τρόπο αυτό, ο Βορίδης ήθελε να περάσει το μήνυμα ότι τα δικαστήρια αποτελούν προέκταση του επιτελικού κράτους και ότι η Κυβέρνηση μπορεί να επιβληθεί στην δικαιοδοτική τους κρίση. Πρόκειται για επιχείρημα το οποίο το δανείστηκε από τον Γεραπετρίτη και το αναλύουμε παρακάτω. Αναλυτικά, η δήλωση Βορίδη είχε ως εξής:
«Σε σχέση με δηλώσεις του Προέδρου του Α1 Τμήματος του Αρείου Πάγου επισημαίνονται τα εξής: Η Κυβέρνηση σέβεται την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης και δεν αντιπαρατίθεται με αυτήν. Επισημαίνουμε ότι για μία μείζονος σημασίας επικείμενη κρίση που αφορά την συμμετοχή στις εκλογές κομμάτων που έχουν ως ιδρυτικά τους μέλη ή ως υποψήφιους τους ή ως πραγματικούς αρχηγούς καταδικασμένους για το κακούργημα της ηγεσίας εγκληματικής οργανώσεως, η θέση της Κυβέρνησης είναι απλή: περισσότερα μάτια, εγκυρότερη κρίση, χωρίς καμία εξαίρεση δικαστή του αρμόδιου τμήματος από τη σύνθεση. Η νομοθετική πρωτοβουλία της Κυβέρνησης θωρακίζει την κρίση της Δικαιοσύνης, όποια και αν θα είναι αυτή. Τονίζεται ότι η σύνθεση του Α1 Τμήματος είναι δεδομένη και ουδόλως επηρεάζεται από την κυβερνητική νομοθετική πρωτοβουλία. Σε κάθε περίπτωση, είναι αυτονόητο ότι σε δημοκρατικά πολιτεύματα η νομοθέτηση ανήκει στην αρμοδιότητα της Βουλής και όχι στην επιλογή του κάθε δικαστή. Είναι δε μάλλον ανεξήγητη η στάση του ΣΥΡΙΖΑ που προτιμά για ένα τέτοιο ζήτημα κατ’ επιλογήν περιορισμένη σύνθεση δικαστηρίου αντί για την ολομέλεια του δικαστικού σχηματισμού. Σε ό,τι με αφορά, ουδέποτε προεξόφλησα την κρίση της Δικαιοσύνης, αντιθέτως κατ’ επανάληψη έχω δηλώσει ότι προφανώς δεν μπορώ να την προδικάσω αλλά εξήγησα τον λόγο που κατέστησε αναγκαία την ήδη υφιστάμενη νομοθετική ρύθμιση. Χωρίς αυτήν άλλωστε δεν θα υπήρχε δυνατότητα της σχετικής κρίσεως από το Α1 Τμήμα του Αρείου Πάγου».
Ο δημόσιος διάλογος μεταξύ Αρεοπαγίτη και Υπουργού είναι απαράδεκτος. Η αξιοπιστία και η αμεροληψία της δικαστικής εξουσίας τραυματίζεται ανεπανόρθωτα. Αιωρούνται πλέον πολλά ερωτηματικά για το αν παραμένουν ανεπηρέαστοι οι δικαστικοί λειτουργοί. Προκαλούνται υπόνοιες για παρεμβάσεις της εκτελεστικής εξουσίας στο έργο των δικαστών. Ναι, η δήλωση Βορίδη ότι «Δεν μπορεί να υπάρχει μια βαθιά αντίφαση, από τη μια μεριά το ποινικό τμήμα της δικαιοσύνης να τον καταδικάζει ως αρχηγό εγκληματικής οργάνωσης και να έρχεται ένα άλλο τμήμα της δικαιοσύνης επίσης, το Α1 του Αρείου Πάγου, που λέει ότι είναι πολιτικός αρχηγός» είναι παρέμβαση στο έργο της δικαιοσύνης διότι αν δεν προεξοφλεί το αποτέλεσμα τότε σίγουρα υπαγορεύει την κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να προσανατολιστούν οι δικαστές ώστε η κρίση τους να είναι της αρεσκείας της Κυβέρνησης.
Παράλληλα όμως, ο Βορίδης κάνει κάτι ακόμα χειρότερο, για επικοινωνιακούς λόγους. Καλλιεργεί προσδοκίες. Προσδοκίες για το τί πρέπει να περιμένουν οι πολίτες από το Α1 Τμήμα του ΑΠ. Πρέπει να περιμένουν ότι ο ΑΠ θα εκδώσει μία απόφαση η οποία θα συμβαδίζει με τις θέσεις του Βορίδη. Επειδή "αυτό υπαγορεύει η λογική". Αυτό όμως το υπαγορεύει η λογική του Βορίδη, ο οποίος θέλει να μας πείσει ότι η δική του λογική είναι και δική μας. Η προσδοκία όλων πριν από μια δικαστική κρίση θα πρέπει πριν από όλα να είναι ότι η κρίση αυτή θα είναι ανεπηρέαστη από άλλους πολιτειακούς παράγοντες.
Ταυτόχρονα, ο Βορίδης προετοιμάζει το έδαφος για την (σχεδόν απίθανη) περίπτωση κατά την οποία τα πράγματα δεν πάνε όπως τα θέλει. Είναι έτοιμος να μας πει ότι "Εμείς στην Κυβέρνηση κάναμε αυτό που μπορούσαμε. Οι δικαστές φταίνε".
Από την άλλη, έχουμε κάθε λόγο να αμφιβάλουμε ότι το κίνητρο του Βορίδη για τις τροπολογίες αυτές ήταν η δημοκρατική του ευαισθησία κι όχι ένας ψυχρός εκλογικός υπολογισμός ώστε η Νέα Δημοκρατία να εγκολπώσει τις ψήφους της ακροδεξιάς. Δεν πείθει ο Βορίδης ότι έγινε πολέμιος της ακροδεξιάς και υπερασπιστής της Δημοκρατίας.
Είναι μάλιστα τραγική ειρωνία ότι τις τροπολογίες αυτές τις φέρνει ο πρώην πρόεδρος της νεολαίας του κόμματος του δικτάτορα Παπαδόπουλου. Ακόμα τραγικότερο είναι ότι ο Βορίδης υπηρετούσε τον Παπαδόπουλο όσο ακόμα αυτός ήταν φυλακισμένος. Ακόμα πιο ειρωνικό είναι ότι ο Βορίδης διαδέχτηκε τον (φυλακισμένο πλέον) Νίκο Μιχαλολιάκο στην νεολαία της ΕΠΕΝ.
Άρα τί κάνει ο Βορίδης? Φέρνει μια τροπολογία με την οποία εμποδίζει άλλους να κάνουν όσα έκανε ο ίδιος την δεκαετία του '80? Αλήθεια, με ποιον τρόπο ανένηψε ο Βορίδης και πλέον υπηρετεί την Δημοκρατία? Θα εκμυστηρευτεί τον τρόπο ανάνηψης και στον Κασιδιάρη, αν του το ζητήσει?
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει πανικοβληθεί μπροστά στο ενδεχόμενο να χάσει την εξουσία. Είναι αστείο να παρουσιάζεται ο Βορίδης ως προστάτης της Δημοκρατίας. Ακόμα πιο αστείο είναι να επικαλείται δημοκρατικές ευαισθησίες η κυβέρνηση των υποκλοπών και της συγκάλυψης. Το νέο τους αφήγημα είναι ότι όποιος δεν ψηφίσει την τροπολογία τους, είναι υπέρ της εισόδου του κόμματος Κασιδιάρη στη Βουλή. Δεν αποκλείεται να μας πουν ότι ο δικτάτορας Παπαδόπουλος ψήφιζε Ένωση Κέντρου την δεκαετία του '60.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Κυβέρνηση Μητσοτάκη εκδηλώνει την περιφρόνησή της στην ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας. Ο Γεραπετρίτης, την 22.10.2019, δήλωσε στην επιτροπή αναθεώρησης του Συντάγματος (σελ. 327) ότι θα ήταν ακροβασία και ακτιβισμός για ένα δικαστήριο αν έκανε έλεγχο συνταγματικότητας σε νόμο τον οποίο έχουν ψηφίσει και οι 300 της Βουλής.
Οι τροπολογίες Βορίδη είναι επικίνδυνες για τα δημοκρατικά κόμματα. Είναι βέβαιο ότι θα χρησιμοποιηθούν εναντίον τους στο μέλλον. Το ξέρουμε διότι τα ίδια έκανε η δεξιά και στο παρελθόν. Ο δικαστικός ελεγχος του άρθρου 29 παρ. 1 εδ. α' του Συντάγματος βρίσκεται εκτός της βούλησης του συντακτικού νομοθέτη και ανοίγει την κερκόπορτα ώστε η Ελλάδα να μεταλλαχθεί σε μιια κατ' επίφαση Δημοκρατία. Ο Άρειος Πάγος δεν μπορεί να ανάγεται σε ρυθμιστή των πολιτικών εξελίξεων και του εκλογικού αποτελέσματος. Πρόκειται για βάρος το οποίο δεν μπορεί και δεν πρέπει να σηκώσει. Η Κυβέρνηση με τα ΜΜΕ προσπαθούν να πείσουν τους πολίτες ότι υφίσταται το κάλπικο δίλημμα "παραβίαση του Συντάγματος ή Κασιδιάρης στη Βουλή". Τα ποσοστά του κόμματος Κασιδιάρη δεν δείχνουν την ανεπάρκεια θεσμικού οπλοστασίου. Δείχνουν την καταστροφή την οποία προκαλούν αυταρχικές κυβερνήσεις οι οποίες συμπαρασύρουν και διαβρώνουν και τους υπόλοιπους θεσμούς. Δείχνουν την κατάντια μιας δημοκρατίας στην οποία δεν λειτουργούν αντίβαρα. Δείχνουν ότι η Δημοκρατία, χωρίς λογοδοσία, αργοπεθαίνει.
UPDATE 10.04.2023: όπως μεταδίδουν τα ρεπορτάζ, ο πρόεδρος του Α1 Πολιτικού Τμήματος ΑΠ Χρήστος Τζανερρίκος παραιτήθηκε.
Η παραίτηση αυτή δημιουργεί νέα προβλήματα.
Ο διορισμός νέου Αντιπροέδρου του Αρείου Πάγου γίνεται από την Κυβέρνηση και συνιστά κυβερνητική επιλογή.
Σύμφωνα με το άρθρο 59 παρ. 3 του Ν. 5028/2023 "Κώδικας Οργανισμού ΔΙκαστηρίων & Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών", "οι προαγωγές στις θέσεις του Προέδρου και των αντιπροέδρων του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Προέδρου, του Εισαγγελέα και των αντιπροέδρων του Αρείου Πάγου, [..] ενεργούνται με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου. Το Υπουργικό Συμβούλιο, ύστερα από γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής και εισήγηση του Υπουργού Δικαιοσύνης, επιλέγει τους προακτέους μεταξύ εκείνων που έχουν τα νόμιμα προσόντα [..] Για τις προαγωγές στις θέσεις των αντιπροέδρων του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου η επιλογή γίνεται μεταξύ των δέκα (10) αρχαιοτέρων από τους δικαστικούς λειτουργούς, που έχουν τα τυπικά προσόντα, όταν η προς πλήρωση θέση είναι μία (1) [..]".
Ο Χρήστος Τζανερρίκος προήχθη στην θέση του Αντιπροέδρου του ΑΠ με απόφαση της Κυβέρνησης Μητσοτάκη τον Ιούλιο του 2021 (ΦΕΚ Γ 1565/12.07.2021).
Υπενθυμίζουμε ότι το 2019 ο Μητσοτάκης ήταν της άποψης ότι η απερχόμενη Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούσε να διορίσει ηγεσίες στα ανώτατα δικαστήρια της χώρας.
Μάλιστα, ο τότε ΠτΔ Προκόπης Παυλόπουλος, δεν υπέγραψε τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα, παραβιάζοντας το Σύνταγμα καθώς ο ΠτΔ ασκεί δέσμιες αρμοδιότητες.
Τί στάση θα κρατήσει ο Μητσοτάκης? Τί στάση θα κρατήσει η ΠτΔ?
Την απάντηση την ξέρουμε. Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Θα επικαλεστεί ότι οι συνθήκες δεν είναι όπως το 2019 διότι τώρα βαδίζουμε σε "θολά νερά" κι όχι προς μια αυτοδύναμη κυβέρνηση όπως τότε. ΣΥνεπώς, δεν μπορεί να παραμείνει κενή η θέση του Αντιπροέδρου ΑΠ μέχρι το τέλος καλοκαιριού και για αυτό θα προχωρήσει στον διορισμό. Και φυσικά, η ΠτΔ θα υπογράψει το Προεδρικό Διάταγμα και όλα θα είναι ωραία.
UPDATE 11.04.2023: Απίστευτα πράγματα φαίνεται να συμβαίνουν. Αποκαλύφθηκε ότι ο Γεραπετρίτης είχε ιδιαίτερη συνάντηση με τον πρόεδρο του Α1 Τμήματος ΑΠ τις προηγούμενες ημέρες.
O κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου την Δευτέρα 10 Απριλίου 2023 επιβεβαίωσε την συνάντηση αυτή (pdf).
Είναι αδιανόητες οι παρεμβάσεις στην δικαιοσύνη σε ένα κορυφαίο ζήτημα για το οποίο θα έπρεπε όλοι να επιδείξουν θεσμική αυτοσυγκράτηση. Όλο αυτό το μπάχαλο που δημιούργησε η κυβέρνηση Μητσοτάκη καθιστά σχεδόν βέβαιο ότι έχει παραβιαστεί το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη πριν καν ακόμα αυτή γίνει.
Αναρωτιόμαστε πώς θα σταθεί η απόφαση η οποία έρχεται. Ιδίως σε περίπτωση προσφυγής στο ΕΔΔΑ.
Ν. 5083/2024
UPDATE 29.01.2024: Δημοσιεύτηκε την Παρασκευή 26 Ιανουαρίου 2024 ο Ν. 5083/2024 (ΦΕΚ Α 12/26.01.2024) για
1) την επιστολική ψήφο σε Ευρωεκλογές, Δημοψήφισμα και Εθνικές Εκλογές
2) Την απαγόρευση καθόδου στις ευρωεκλογές του Ηλία Κασιδιάρη και
3) Την εκκαθάριση εκλογικών καταλόγων
Διαβάστε περισσότερα στο άρθρο μας Ευρωεκλογές 2024 - Επιστολική ψήφος: Δημοσιεύτηκε ο Ν. 5083/2024 για την επιστολική ψήφο
